Westers en Soefi enneagram

Tat tvam asi (*)

> Enneagram Index <

Enneagram en astrologie

Wat is het enneagram? Waar is het ontstaan? Wat is het doel? Wat kun je ermee? Diezelfde vragen kunnen we ons ook stellen bij het begrip astrologie. De astrologie is ooit eens als protowetenschap in het oude Egypte en Babylon begonnen. In die landen zijn ook de eerste menselijke geschriften en onze rekenkunst onstaan. En met behulp van die Logos begon daar ter wille van de gereguleerde handel en wandel tussen mensen onze menselijke cultuur.

Bestaat er een relatie tussen die wegen naar zelfkennis? Vast staat dat er vele vormen en toepassingen van astrologie bestaan. En dat geldt ook voor het enneagram. Sommigen auteurs zien het enneagram als louter psychologische typologie, anderen spreken van een procesmodel en weer anderen zien het als een spirituele weg naar G'd. Dat is historisch zo gegroeid zeggen we dan. Want voor iedere coach of visionair is de de astrologie of het enneagram weer een ander verdienmodel met bepaalde voor- en nadelen. En voor iedere astrologie of ennagram goeroe is wel een niche markt te vinden waarin zijn visie op het geheel lijkt te werken. Dat marktprincipe van het willekeurig kunnen omgaan met bepaalde gevonden feiten op hun vakgebied hebben enneagramdeskundigen met astrologen gemeen.

Daarover schreef ik de cursus Basale statistiek en kansrekening voor astrologen (Dutch):

Hoe doet u gedegen astrologisch onderzoek? Dat is geen kwestie van kwaliteit versus kwantiteit, want meten is weten omvat beide aspecten. Het hangt niet af van uw goede bedoelingen, maar vooral van uw methoden. Werkt uw methode goed genoeg voor uw astrologische vrienden of zijn uw bevindingen voor iedere wereldburger relevant? Hoe gaat u met de gevonden feiten om? En hoe zouden rechters, wetenschappers of journalisten ze beoordelen? En zou u daar wat van willen leren?

Vanuit uw huidige positie is het onmogenlijk om zelf uw plaats in het geheel te bepalen. Daar hebt u op zijn minst meerdere wijze leraren voor nodig. Maar geen theoloog zal vanaf de kansel nog beweren dat de Twaalf stammen van Israël uit de Hebreeuwse bijbel naar astrologie verwijzen. Want aan astrologie en numerologie doen moderne theologen niet meer. Nee, met astrologie of numerologie heeft dat tijdens de Babylonische ballingschap (597 BC) geschreven boek volgens hen niets te maken. Ook al waren de origenele bijbelschrijvers volgens historici en filologen wél bekend met astrologie en numerologie. Maar daar eerlijk voor uit te komen, dat levert weer boze kerkgangers op. Dat gedoe met die repeterende tekens in tijd had God toch verboden?

En dat gold ook voor het listig omgaan met G'ds kennis van goed en kwaad, zoals al vermeld stond in het bijbelboek Genesis 3 De eerste zonde:

1 De slang nu was het listigste van alle dieren des velds, die de Here God gemaakt had; en zij zeide tot de vrouw: God heeft zeker wel gezegd: Gij zult niet eten van enige boom in de hof? 2 Toen zeide de vrouw tot de slang: Van de vrucht van het geboomte in de hof mogen wij eten, 3 maar van de vrucht van de boom, die in het midden van de hof staat, heeft God gezegd: Gij zult daarvan niet eten noch die aanraken; anders zult gij sterven. 4 De slang echter zeide tot de vrouw: Gij zult geenszins sterven, 5 maar God weet, dat ten dage, dat gij daarvan eet, uw ogen geopend zullen worden, en gij als God zult zijn, kennende goed en kwaad. 6 En de vrouw zag, dat de boom goed was om van te eten, en dat hij een lust was voor de ogen, ja, dat de boom begeerlijk was om daardoor verstandig te worden, en zij nam van zijn vrucht en at, en zij gaf ook haar man, die bij haar was, en hij at. 7 Toen werden hun beider ogen geopend, en zij bemerkten, dat zij naakt waren; zij hechtten vijgebladeren aaneen en maakten zich schorten. 8 Toen zij het geluid van de Here God hoorden, die in de hof wandelde in de avondkoelte, verborgen de mens en zijn vrouw zich voor de Here God tussen het geboomte in de hof. 9 En de Here God riep de mens tot Zich en zeide tot hem: Waar zijt gij?

Niet lang daarna ontstond de verdrijving uit het paradijs, zeg maar de menselijke diaspora, waarna de als unieke personen herboren mensen de non-duale Adam vergaten waar ze ooit eens van af stamden. Ze schaamden zich voor hun naaktheid en gingen zich bekleden. Maar de weg terug naar die Hof van Eden wilden ze natuurlijk wel begaan. Maar daartoe moesten ze wel eerst de vele met hen concurrende ketterse volkeren en religies uitroeien. Dat is de beknopte gschiedenis van de mensheid.

Maar bevindt dat Paradijs zich wel op een geografische locatie? Gaat het om een heilige stad vol devote mensen zoals Mekka of Jeruzalem of een place to be voor vrijgevochten bohémiens als Parijs, New York of Berlijn? Nee natuurlijk niet, want G'ds Eenheid kunt u overal ervaren waar uw brein tot rust kant komen.

Volgens mystici lukt dat eerder door te verblijven in de stilte van G'ds natuur dan in het rumoer van de grote stad. Want het geheim van uw bewustzijn verkeert niet in uw hoofd - zoals de cardioloog Pim van Lommel en Baruch de Spinoza de “wij zijn ons brein, na de dood houdt het op” gelovende materialisten - probeerden te vertellen. Bewustzijn bevindt zich niet slechts in uw brein, want er is ook een uw bewustzijn ondersteunende omgeving voor nodig. En de basis daarvan is een functionerend lichaam dat in levendig contact staat met de buitenwereld.

Veel na hun hersendood gereanimeerde personen vertelden Pim van Lommel dus een ander heel verhaal. Met hun tijdelijke hersendood hield hun ervaring niet op. Zie het interview met Pim van Lommel in de Nieuwe wereld of met Giel Beelen: Pim van Lommel over bijna dood ervaringen BDE en transformatie. En dat kan uw wereldbeeld wel eens op de kop zetten. Maar wie luistert naar dat verhaal, als alles al in uw heilige boeken anders opgeschreven stond?

De eens hersendode patiënten die de cardioloog Pim van Lommel beschreef hadden opvallend vaak een actieve herinnering aan die merkwaardige gebeurtenis. In tegenstelling tot slapende politici en gewone mensen die de empirisch gevonden feiten doorgaans liever negeren of blijven ontkennen. Maar hoe kan die actieve herinnering bestaan als hun hersenen volgens de huidige stand van de wetenschap op dat moment niet werkten? En dus ook niet door anderen verifïeerbare informatie konden opslaan? Terwijl Pim van Lommel het tegendeel kon aantonen in specifieke individuele gevallen? Omdat sommige hersendode patiënten specifieke deatils waarnamen die ze onmogenlijk achteraf verzonnen konden heben. Telt dat onmogenlijke voorval (met een verwachte p-waarde van bijna 0) van een enkele ervaringsdeskundige dan niet meer in uw geschiedschrijving?

En wat als die een bijna-dood-trauma overlevende PTSS-er zich later als een getransformeerde en hoog-sensitieve persoon ontpopt? Zoals ook nogal eens gebeurde met mensen die marteling van water-boarding overleeefden. Is dat dan toeval? Of denkt u gewoon: Hoog sensitieve intuïtie en transformatie klinken op zich wel goed, maar kun je ermee? Het kan natuurlijk ook om banale marketing gaan. Een aantrekkelijk etiketje dat iemand op om zijn boeken plakt om ze beter te laten verkopen aan andere malooten die ook denken boven de rest verheven te zijn. Dat komt voor.

Maar blijkbaar bestaan er volgens de bevindingen van Pim van Lommel ook andere vormen van bewustzijn, die minder energie vreten dan door de enneagram hoofdtypen (5, 6 en 7) misbruikte hersenen. En dat is inderdaad ook het geval volgens biologen. Volgens hen bevat ook onze darm leervernogen en bewustzijn. Want naast ons bekende ik eet en weet, ik behap het en snap het primitieve carnivore reptielenbrein hebben ook onze darmen een zenuwstelsel. En dat betekent dat ook de ervaringen van onze darmen onze gesteldheid zullen beïnvloeden. Met de verkeerde darmflora wordt u dus ongesteld. Evenals ovulerende vrouwen maandelijks goede en minder aantrekkelijke maanstonden ervaren. En heeft die periodieke ongesteldheid dat dan te maken met hun astrologische maan-gesteldheid (bioritme) of niet. Dat is zeker de moeite waard om eens te bestuderen. Maar dat voor de hand liggende empirisch onderzoek hebben mannelijke astrologen nooit gedaan.

De geaarde buiktypes van het enneagram (8, 9 en 1) voelen doorgaans hun onderbuikgevoelens op hun klompen aan. Is die waarheid voor mij verteerbaar of niet. De acht gaat meteen in de contramine staan (dat kan niet waar zijn), de negen wil er nog eens over nadenken en de gefrustreerde een komt met een verbetervoorstel. En wellicht kunnen ook de op de buitenwereld georïenteerde de 2, 3, en 4 imago- of harttypen zich ooit eens een op het beter weten van in de de ganglia in de sinusknoop baseren. Maar zo ver is de huidige stand van de (enneagram)wetenschap nog niet.

Maar we weten wel zeker dat emoties een grote invloed hebben op het ritme van uw hart. En dat een al dan niet passend hartritme uw overlevingskansen beïnvloeden. En bij koudbloedige dieren en planten zonder ziel (hart) zien we dan dat de dynamiek van de seizoenen hun oergedrag bepalen. Want hun genen willen nu eenmaal overleven. En hoe doe ze dat? Gewoon door op hun manier empirische wetten te bestuderen.

En dat doen mens, dier en plant, waarbij het opvallend is dat juist de planten over het meeste DNA beschikken, omdat die planten juist via hun DNA (aangeboren kennis) wisten te overleven. En de meer intelligente dieren hogerop in de biologische kingloop maakten hen tot hun dagelijkse voedsel. Want berouwbaar waren die planten en hun planeten wel. Totdat de moderne mens verscheen en dat biologische evenwicht via een klimaatcrisis definief verstoorde. En is dat dan goddelijke openbaring of niet?

Het enterische zenuwstelsel bestaat uit twee dunne lagen met miljoenen zenuwcellen in de wanden van het maag-darmkanaal, van de slokdarm naar de anus. Het is direct verbonden met onze hersenen via de nervus vagus, de zwervende zenuw. En raar, maar waar, ons buikbrein kan ook nog eens communiceren met onze darmbacteriën, net zoals de bomen in een bos via hun wortels met schimmels communiceren. Zie: Das geheime Leben der Bäume.

Neurowetenschappers leerden enorm van de primitive breinen van koudbloedige wormen. Omdat ze met een enterisch brein van 302 zenuwcellen nog overzichtelijke en reproduceerbare experimenten op cellulair niveau konden doen. Maar met een uit miljarden zenuwcellen bestaand brein van een dooor cultuur en bodem geïndoctrineerd levend warmbloedig dier als de mens lukt dat natuurlijk niet. Maar ook wormen hebben bewustzijn van hun hier en nu en willen er wat van leren.

Zie: Worm leert zoals mens | EOS Wetenschap:

De wetenschappers bestudeerden de rondworm Caenorhabditis elegans. Hoewel die slechts over 302 zenuwcellen beschikt - onze hersenen bestaan uit miljarden zenuwcellen - lijken de biochemische processen in zijn 'minibrein' sterk op die in onze eigen hersenen.

De onderzoekers stelden vast dat de hersencellen van de worm met elkaar communiceren met behulp van een klein eiwit - een neuropeptide - dat verwant is met vasopressine en oxytocine, die bij mensen een rol spelen bij leerprocessen. Schakelden de wetenschappers het gen verantwoordelijk voor de aanmaak van dat neuropeptide uit, dan konden de wormen minder goed leren. Maakten ze die ingreep ongedaan, dan herstelde ook het leervermogen.

Tijdens het experiment leerden de wormen, die van nature een hogere zoutconcentratie associëren met de beschikbaarheid van voedsel, dat er op plaatsen met een hogere zoutconcentratie geen voedsel te vinden was. De diertjes zochten die locaties vervolgens niet meer op.

Bewust ZIJN heeft blijkbaar meer nodig dan uw evidente feitenkennis, zoals de joodse filosoof Baruch de Spinoza al vaststelde. En ook de eminente neurowetenschappers als Antonio Damasio en de psycholoog Nico Frijda raakten net als mij door Spinoza's pantheïstische wereldbeeld gefascineerd.

Maar om welk soort bewustzijn ging het volgens Spinoza op die zevende scheppingsdag nu eigenlijk om? En wiens boom stond in het midden van de Hof van Eden? Van wie was eigenlijk dat sacrale midden in hun achtertuin waar kundalini yoga beoefenaars naar streven? En waarom zouden wij mensen niet van die boom in het midden mogen eten? Maar de met bomen in over eenstemming met G'ds natuurwetten interacterende schimmels en wormen wel?

Vraag het aan kabbalisten als Baruch de Spinoza (1632) en Isaac Newton (1642). Ze ontdekten ogenschijnlijk wereldvreemde empirische wetten die het logisch lijkende, maar eigenlijk slechts door ideologische doctrines bepaalde wereldbeeld van hun tijd- en groepsgenoten definitief op de kop zou zetten. Zo zeer zelfs dat de Baruch de Spinoza daarvoor in de ban werd gedaan: Spinoza in de ban - Stadsarchief Amsterdam.

Op 27 juli 1656 werd Spinoza uit de joodse gemeente verbannen, wegens ‘vreselijke ketterij’. De ban van Spinoza staat opgetekend in het Escamoth, het register van besluiten en reglementen van de joodse gemeente Talmud Tora, die in 1639 ontstond door samenvoeging van drie eerdere gemeenten.

Maar wat was dan het verwijt van die Portugese Joden aan Spinoza? Spinoza stelde in zijn Ethica op basis van simpele logica en empirisch gevonden feiten andere morele regels op dan zijn tijdgenoten gewend waren te gebruiken. Dat was alles. Hij zag G'd niet meer als een antropomorfe persoonlijke god van bepaalde mensen en hun stadstaat ideologieën, maar als noodzakelijke natuurwet, waarin allerlei door Hem geschapen wezens - inclusief uw darmflora - participeerden. En dat was natuurlijk geen welkome boodschap voor moralistische betweters en bunkerbouwers. Want die geloofden slechts in hun eigen gelijk dat vooral bestond uit identificaties in hun perssonlijkheid en de groepen waartoe ze behoorden.

Volgens Spinoza's filosofie valt God geheel samen met de alomvattende natuur. Het idee dat God een persoon is die de wereld en de mensen heeft geschapen, wijst hij af. In zijn voornaamste werk, de Ethica (het eerste deel voltooit hij rond 1665) ontwikkelt hij een moraal, een gedragsleer om tot menselijk geluk te komen.

Sir Isaac Newton (1642) stond aan het begin van wat we nu de wetenschappelijke revolutie noemen. In stilte ontwikkelde hij op basis van empirische feiten en intuïtie revolutionaire theorieën over het licht en de beweging van de materie. Maar dat Newton ook een notoir occultist was, werd u in uw natuurkunde boeken natuurlijk nooit verteld. En ook de effecten van de Corona crisis op ons mentale of onderbuik bewustzijn zijn nog nog niet volledig onderzocht.

Vanwege een uitbraak van de pest bracht Isaac Newton 1666 in afzondering door. In zijn isolement ontwikkelde hij revolutionaire ideeën over de werking van het licht en de beweging van de materie. En alsof dat nog niet genoeg was, vernieuwde hij ook de wiskunde.

En ook de theologen uit de oudheid hadden beslist een ander referentiekader dan de nu zichtbare (populaire) televisiedominees. Die ouden zagen Jezus en Paulus als de dertiende discipel, die die twaalf eigenzinnige stammen of discipelen bijeen moesten zien te houden. Maar het ongeluksgetal dertien telt theologisch gezien niet meer als 13/4 volgens Pythagoras. Want aan getallensymboliek doen moderne theologen en wetenschappers niet meer meer. Dat berust volgens hen slechts op toeval en suggestie. Dat is zo evident voor hen dat ze er niet eens een statistisch onderzoek naar hoeven te doen. Het is zoals het is volgens ons gevestigde beter weten. Le Roi c'est Moi, stelde al de Zonnekoning. Maar anderen ervoeren dat autocatrische schrikbewind weer anders.

Op die manier redeneren ook de hedendaagse slechts in ego-psychologie geschoolde enneagramdeskundigen, die blijkbaar vergeten waren dat hun voorgangers Oscar Ichazo, George Gurdjieff en de in synastrie gespecialiseerde astrologe Helen Palmer esoterici waren:

Arica v. Palmer, 970 F 2d 106: "The facts of this case are fully reported at 761 F.Supp. 1056 (S.D.N.Y.1991). We briefly summarize those facts most relevant to this appeal. Plaintiff-appellant Arica Institute, Inc. ("Arica") is a not-for-profit educational institution which provides trainings based on the work of the Institute's founder: Oscar Ichazo ("Ichazo"), himself a student of Zen, Soefism, Yoga, Buddism, Confucianism, I Ching, and the Kabbalah."

Most interesting in this seemingly mundane document is that the A(leph) and Omega words referring to astrology, were not mentioned. But it still, reveals a lot.

De meeste enneagramdeskundigen beschikken met hun ongerede aannames over weinig historisch besef. Zo denken ze ten onrechte dat er in ieder jaar of maand wel negen ennatypes geboren weorden. Het is nu eenmaal zoals het is en volgens onze ongerede aananmes aan ons verschijnt. En die aananme werkt voor ons. Daar zijn ze zelfs trots op. Die primordiale stadia van onze voorgangers hebben we al achter ons gelaten. En dat levert een veel gezonder no-nonsense boekwerk op. De echte deskundigen gooiden de metafysische blabla eruit, knipten en plakten wellustig met nieuwe via social media citaten en zo ontstond er mooi boek dat hun publiek aansprak. Alles klopt perfect volgens mijn knip en plak visie. En zo werd het mystieke enneagram salonfähig gemaakt.

Een goed voorbeeld van die tendens naar demystificatie is Frank Schaper (1958), die met Azwin Ressang (1957) het boek Het Enneagram en het team in jezelf schreef:

Een mens is niet in één hokje te plaatsen. Maar je kunt een mens wel genuanceerd typeren met het Enneagram. Een aantal Enneatypes kenmerkt je verschillende kanten. Zij vormen Het team in jezelf. De auteurs koppelen in dit boek grondige kennis van het Enneagram aan jarenlange praktijkervaring en een sceptische blik. Met milde (zelf)spot belichten zij de kern, de zin en de onzin van deze persoonlijkheidstypologie. Hun aanpak werpt een steen in de vijver van het Enneagram, dat in Nederland is uitgegroeid tot een ware hype. Het kaf wordt gescheiden van het koren in 'Het team in jezelf'.

Schaper en Ressang gaan niet zozeer uit van een uw persoonlijkheid bepalend singulier dominant enneatype zoals veel enneagramdeskundigen veronderstellen, maar om een meer gedifferentieerd enneaprofiel, zoals ze ook in de (empirische) scores van van al dan niet valide enneagramtesten verschijnen. U scoort altijd meer of minder op bepaalde enneatypen. Historisch gezien gaat het dan om bepaalde patronen in tijd. Zo kon ik 3-6-9 attachmenttypetijden vast stellen, maar ook de frustratietijden voorspellen. Want pure enneatypen bestaan alleen in boeken, stelde de rabbijn Hanna Nathans (1944) al vast. Maar al deze enneagramdeskundigen begrepen nog niet dat enneatypen historisch gezien als generaties in tijd verschenen. Want dat stond niet in hun boeken. En ze deden er ook geen empirisch onderzoek naar. En zo negeerden ze de religieuze en spirituele achtergrond van het enneagram.

Het komt er op neer dat oude esoterische metafysische verhalen steeds weer in een modieus exoterisch jasje gekleed worden om aan de verwachtingen van het moderne publiek te voldoen. Maar wat er na zo'n no-nonsens benadering van het mystieke enneagram overblijft is niet de kern of het koren, maar het kaf van het ego aan de buitenkant. Daar komen we later nog op terug, als we het Middeleeuwse Soefi enneagram bespreken.

Over de kwantitatieve aspecten van mijn onderzoek informeerde ik u al in Enneagram en astrologie, een nog lopend onderzoek:

Het kwam er op neer dat de grootste variatie gevonden werd bij de langzame planeten. Maar de top van het enneagram verkeerde in een uitzonderingspositie. De negens waren blijkbaar beter verspreid over de tijd. De beroemde negens met berekende geboortetijd uit mijn database hadden significant vaker zon in stier of leeuw. Bij de frustratietypen 1 (perfectionist ) en 4 (tragisch Romanticus) bleek de positie van Saturnus in de huizen significant af te wijken. Bij type 7 was dat de zon, maar ook Saturnus in huis ( chi² = 18.348, # vrh.gr. = 11) scoorde relatief hoog. En dat is natuurlijk wel boeiend omdat astrologen de huispositie van Saturnus associëren met frustratie op dat gebied.

Het gaat om een op astrologische statistieken gebaseerd empirische onderzoek, dat met steeds meer ingevoerde astrologische typeringen en nauwkeurige geboortedata doeltreffender bleek te zijn. En dat was iets dat ik als niet in astrologie gelovende of astrologisch gezien beslist een leek beslist niet had verwacht. Maar ik ontdekte astrologisch gezien zich repeterende patronen in de tijd, waar ik moeilijk afstand van kon doen

In 2012 maakte ik met veel meer data een algoritme dat nogal genadeloos was. Het kon doeltreffend met de voorspelbare vooroordelen van populistische enneagramdeskundigen afrekenen Zo zouden vrouwen vaker Helpers zijn en mannen vaker Bazen. Maar dat bleek in 2010 astrologisch gezien helemaal niet waar te zijn. Aan een horoscoop kunt u het geslacht immers niet aflezen. En nu elf jaar later beschik ik over een referentiedatabase met zo'n 20.000 al dan niet juiste typeringen, maar wel met een hitrate van minimaal 1 op 2. En zo hoop ik over een zelf lerend systeem te beschikken met een grote voorspellende waarde na vele jaren studie.

Maar dat voelt niet zo comfortabel aan. Want moet ik mijn bevindingen nu wel of niet publiceren? U vindt al mijn typeringen terug op het internet. Het behoorlijk scherp voorspellende 2012 algoritme houd ik vooralsnog geheim. Want ik wil niet dat internetgiganten of despoten ermee aan de haal gaan, voordat gewone burgers een beetje begrijpen hoe het werkt.

• Enneagram scores of famous people based on astrological statistics

• Enneagramscores van beroemde Nederlanders gebaseerd op astrologische gegevens

Voorbeelden met biografieën van door mij berekende enneatypen staan in De documentaire serie Profiel en het enneagram.

Maar laten we ons nu maar eens buigen over de wie, wat, waar, wanneer, waarom vragen (=de vijf 'topische' W-vragen uit de journalistiek en tekstanalyse) van de relatie tussen enneagram en astrologie.

Zeer beknopte geschiedenis van het enneagram

Het woord enneagram komt van het Griekse woord voor negen ennea en gramma, letter, teken, lijn of geschrift. Het wordt door veel auteurs in verband gebracht met geschriften van de neoplatonist Plotinus (ca 204-270), die zijn leerling Porphyrius als de Enneaden uitgaf dertig jaar ná Plotinus' dood (305). Plotinus geloofde evenals Pythagoras en Plato in reïncarnatie en had het niet zo op met het lichamelijke aspecten van leven. De classicus Rein Ferwerda heeft zowel Over de Ziel van Aristoteles als Plotinus' Enneaden in het Nederlands vertaald. Het zijn voor de moderne mens lastig te lezen boeken. De wereld van de oudheid staat nog steeds te ver van ons weg. Ik kwam er het woord enneagram niet tegen, maar het zich herinneren van de goddelijke oorsprong van de mens was wel een belangrijk gegeven.

Enneagram auteurs zien de Armeense mysticus George Gurdjieff (1866-1949) als degene die het enneagram naar het Westen bracht. Maar Gurdjieff zelf heeft er weinig bekend over gemaakt. Wat dat betreft gedroeg hij zich volgens zijn geboortejaar eerder als een terughoudende vijf, dan als de levensluchtige acht waar de meeste enneagram auteurs hem voor hielden.

Zowel Gurdjieff als Oscar Icazo noemden de Sarmoung broederschap, oftewel de school van de bijen als bron van het enneagram, maar geleerden betwijfelen of die school ooit heeft bestaan. Maar het is wel een hint naar de bekende bijbelse uitspraak ga tot de mier, gij luiaard om er achter te komen dat het door ons intellect (volgens G. en hersendeskundigen een functie van ons lichaam) en het door onze rechtspraak en moraal gepostuleerde zelfbeschikkende individu - uw vrije wil beschikt - empirisch gezien toch niet echt bestaat. Want gedragen al die zich achter hun grote leiders scharende Russen en Chinezen zich volgens de “in een vrije wil ” gelovende Westerlingen niet aldoor op een onvrije automatische manier? Uiterlijk gezien doen ze braaf wat ze volgens vadertje staat moeten doen. Met slimme censuur, smeergeld en bijsturing door ad hoc toepasbare vage wetgeving kwamen en bleven dictators als Stalin, Putin, Xi en Hitler heel ver. Ze konden de massa's in naam van God of een andere ideologie tijdelijk besturen. Ook al leverde dat hun Natie en de door hen onderworpen volken objectief gezien weinig voordeel op.

Het woord enneagram komt pas voor in het boek Op zoek naar het wonderbaarlijke. Fragmenten van een onbekende leer van zijn leerling Pjotr Ouspensky (1878-1947), dat vlak na zijn dood in 1947 met toestemming van Gurdjieff door zijn weduwe werd gepubliceerd. Ouspensky sprak van de steen der wijzen van de alchimisten. Zijn lezenswaardige boek De Vierde Weg (1957) is een compilatie van lezingen die hij tussen 1921 en 1946 in Londen en New York gaf over Gurdjieffs leer.

Gurdjieff ging ervan uit dat de vrijwel alle mensen slapen, we zouden nu zeggen onbewust of in de automatische piloot door het leven gaan. Ze doen net als kuddedieren braaf wat ze in de maatschappij moeten doen - werken, bidden, vechten - maar maken hierin zelden zélf bewuste keuzes. Iets bewust vanuit ons innerlijk centrum zelf doen is lastig, want wij mensen worden teveel door anderen en onheil geleefd. Maar de kwebbelaar in ons hoofd denkt dat we wel aldoor bewuste keuzes maken. Gurdjieff wordt hierin tegenwoordig door neuropsychologen als Victor Lamme (1959) ondersteund:

Wie is echt de baas in ons brein? In zijn boek 'De vrije wil bestaat niet' voert UvA-hoogleraar Cognitieve Neurowetenschap Victor Lamme de lezer langs allerlei neurologische fenomenen om deze vraag te beantwoorden.

Wie zit er aan het stuur in onze hersenpan? Wat bepaalt dat we doen wat we doen? Welke stukken brein geven de doorslag als het gaat om de keuzes van alledag of om de grote beslissingen in ons leven? En welke rol spelen onze gedachten en ons bewustzijn bij dit alles?

De vrije wil bestaat niet voert u in een bizarre tocht langs slaapwandelende moordenaars, blinde zombies die toch zien, out of body-ervaringen, patiënten die hun eigen handen niet meer vertrouwen en andere neurologische fenomenen om erachter te komen wie toch dat mannetje in ons hoofd is dat de beslissingen voor ons neemt.

Het werk dient om de staat van het bewustzijn te verhogen, door innerlijk te groeien, zelfkennis te bereiken (self-remembering) en uiteindelijk verlicht te worden, wat Gurdjieff objectief bewustzijn noemde. Maar wat is dat? Volgens nu esoterische religies waren wij mensen ooit schepselen of vonken van G'd. Maar ervaart u dat ook nog zo? U kunt er uiterlijk in geloven, en er in uw vertrouwde vriendenkring (of bubble) over debatteren, maar hoe weet u zoiets zeker?

Kruip daarvoor maar eens nederig door het oog van de naald. En maak uw beter wetende ego nu eens veel kleiner in plaats van alsmaar groter, zoals de zichzelf opblazende Islamitische Jihadisten, die denken dat ze met hun terreur de Schepper dienen en daarmee hun plekje in de hemel verdienen. Dat idee is achterhaald weten inmiddels elkaar ooit eens bevechtende Protestanten en Katholieken in zinloze godsdienstoorlogen. En ook Soefi's lachen erom. Maar het blijft wel een wrang en tragische misverstand als u weer eens de onschuldige doden moet begraven omdat een door onnodig polariserende politici misleidde idioot het oorspronkelijke scheppingsverhaal dat iedere mens, plant of dier vonken van G'd verhaal Zijn nog niet begreep.

Onze gedachten (thought) en ideeën (vooroordelen) hoe de wereld in elkaar zit, zijn nu eenmaal niet hetzelfde als aandacht hebben voor de wereld (the self observation of the mind) zoals die in het hier een nu aan u verschijnt.

Ik raad u aan bovenstaand interview met Jacob Needleman (1934) eens goed te bestuderen.

Jacob Needleman (October 6, 1934 – November 28, 2022) was an American philosopher, author, and religious scholar.

Een andere leerling in deze ooit eens orale traditie is Lewis Almeida (1941). Op zijn webpagina's Way of Spinoza – A Gurdjieff and Spinoza School staan leerzame interviews. De video's geven u ook een leuk beeld van het vrije denken van een onschuldige acht. Hij hield als kapper en makelaar niet zo van het intellectuele gedoe van de vijf, zes en zeven hoofdtypen, maar hij hield zich wel met de essentie bezig van ieder mens bezig. En zo kwam hij bij de pantheïst Baruch de Spinoza uit.

De vrij losbandig levende bohémien Gurdjieff sprak van de vierde weg, als alternatief voor de weg van de fakir (het lichaam beteugelen via yoga oefeningen of vechtkunst), de weg van de monnik (kuisheid, emoties en driften beteugelen) en de weg van de yogi (het denken en het verstand beteugelen via mediatie).

Gurdjieff wilde niet zo zeer aan het werk gaan met de wispelturigheid van hart, geest en lichaam, maar met de beperkingen van de persoonlijkheid, die de wagenmenner van het geheel zou moeten zijn. Hij wilde niet ascetisch, maar juist volop leven met al die pijn en dat noodzakelijke verdriet dat daar bij hoort. G'ds wil geschiede. Dat is alles. En dus niet de toevallige belangen van uw aldoor strijdende ego (Simon & Garfunkel - The Boxer)

In het beteugelen van al die oerdriften zag Gurdjieff weinig, evenals Bhagwan Shree Rajneesh of Osho (1936), die net als Eckhart Tolle (1948) veel van Gurdjieff hadden geleerd. De mens was niet bedoeld om als een stoïcijnse asceet zijn emoties en geest tot stilstand brengen. Want dan bent u niet meer dan een plant of een onbewuste machine, een nuttig radertje voor de maatschappij.

Andere leerlingen van Gurdjieff als John G. Bennet (1897-1974) gebruikten het symbool als een procesmodel voor ogenschijnlijk ogenschijnlijk banale zaken als taarten bakken (wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd), maar ook wel als een occulte kapstok voor allerlei speculaties over hogere en lagere bewustzijnstoestanden in zijn boek De verborgen wijsheid van het enneagram.

Pas onder de Boliviaanse esotericus Oscar Ichazo (1931-2020) werd een typologie aan ieder nummer gekoppeld. Ichazo ging uit van het idee van de Zeven hoofdzonden en de daarmee corresponderende deugden, maar kende er intuïtief andere waarden aan toe. Zo was volgens de kerkvaders hoogmoed de grootste zonde van de mens. In opstand komen tegen het kerkelijke gezag was uit den boze. Voorzichtigheid (prudentia) was geboden. Dat was overigens ook het motto van Spinoza, die van ketterij beticht werd op basis van zijn historisch onderzoek naar de G'd van Descartes.

Maar voor Ichazo was mentale luiheid (acedia, sloth, punt 9 van het enneagram) het grootste gevaar. Want niet durven nadenken je existentiele menselijke situatie (la condition humaine) isook een doodzonde.

Ook voegde Oscar Ichazo, de naar eigen zeggen met het Soefi enneagan bekende Gurdjieff kenner, ijdelheid (vanity, punt 3) en angst (punt 6) aan het rijtje toe. Want ook die bekende ondeugden belemmerden het werken aan jezelf.

Oscar Ichazo stichtte de Arica school op in Chili. Later kwam er ook een vestiging in de VS. Hier leerde hij over het enneagram van de passies (hoofdzonden), de veronderstelde achterliggende egofixaties, corresponderende deugden en heilige ideeën.

Ichazo's invloedrijkste leerling werd de psychiater Claudio Naranjo (1932-2019). Naranjo koppelde psychologische afweermechanismen aan de negen typen en richtte een Seekers after Truth (SAT) groep op in Berkeley, CA. Van daaruit spreidde het enneagram zich over de rest van de Verenigde Staten en later ook in Europa.

Zo ontstonden er allerlei enneagramscholen, waarvan de auteurs uitgaande van de ideeën van Oscar Ichazo en de interpretatie ervan door Claudio Naranjo, steeds dikkere boeken schreven over de psychologie van “het enneagram”, zonder dat er sprake was van empirisch onderzoek dat die groei aan “kennis” ondersteunde. Maar steekwoorden als “de perfectionist, lees onderdrukte woede en reactie formatie” induceerden allerlei pseudo-deductive “als dan” associaties en meningen die door hun vele ennegramleerlingen creatief werden ingevuld.

Die beeldvorming werd nog eens versterkt door de aanname van veel Westerse enneagramdeskundigen dat ieder mens maar één enneagramtype kon bezitten, maar dat dat niet rechtstreeks af te leiden was uit zichtbaar gedrag, geloof of cognities. Als dat wel zo zou zijn, dan zou het vaststellen van iemands enneagramtype natuurlijk een hamerstuk zijn.

Nee, de gedachte was dat uw enneagramtype te maken had met onbewuste motieven en cognities, zodat er een gecertificeerd enneagramcoach nodig was om uw eigen type definitief te achterhalen. Maar als u zich eenmaal met een bepaald type geïdentificeerd had en de daarbij horende ego-dwalingen herkende, dan kon u als ervaringsdeskundige meedoen aan enneagram panels en fora, waar de leden van elkaars ervaringen met hun type konden leren.

Bereshit en Maya denk ik dan...

Helen Palmer en David Daniels zijn de grondleggers van het Enneagram in de verhalende traditie. Volgens die traditie kunt u alleen uzelf correct typeren. Want niemand weet het beter dan uzelf (uw intuïtie). Dus als uw enneagramcoach denkt dat u een Type Drie bent, maar uzelf (uw intuïtie) denkt aan een Vijf of een Zeven en aldoor gedraagt zich ook zo, dan blijft die mentale zaak onbeslist. Anderen mensen - op basis van uw intuïtie - typeren of hun op hun balken in het oog te wijzen wordt in die humane traditie gezien als ongepast. Want uiteindelijk zijn we toch vonken van die Eene.

En dat is wel begrijpelijk, omdat anders maar weinigen aan die sociale vonkenregen mee zouden willen doen, via kwetsbare ego ontboezemingen over wat er nu echt in u omgaat. Maar als vermeende vijven onder elkaar in een vijf panel zitten, zonder dat een niet een vijf buitenstander je uitlacht, dat is nog wel te doen.

Op het internet vindt u enneagram panels van mensen die geloven dat ze een bepaald enneatype zijn. Dit bleek een effectief business model te zijn voor enengramdeskundigen. U bent volgens hen altijd geboren met een bepaalde horoscoop, maar uw enneatype en de varianten daar op (sociaal, seksueel, zelfbehoud, dominante vleugel) mag u zelf uitkiezen.

Managers verkiezen dan type 7 (plannenmaker), programmeurs type 5. Op die eclectische manier zien we in panels vaak leeftijdgenoten die allemaal weer menen een ander type te kunnen zijn. Het levert dezelfde verwarring op die we zien als een enneagramtest wordt gevalideerd onder een groep eerstejaars psychologiestudenten. Want dan treft u dezelfde langzame planeten aan in uw onderzoeksgroep. Het verschil tussen een 3w2 die denkt een 2 te zijn en een 3w4 die denkt een 4 te zijn is niet zo groot. Want het zijn beide kameleons die zich vlot aan de gangbare moraal aanpassen. Pas als u het denken van verschillende generaties met elkaar vergelijkt, ziet u echt de grote verschillen. Maar dat doen enneagramdeskundigen zelden. Omdat hun hemelse publiek daar nog niet geïnteresseerd is. Ons ego wil vooral zichzelf (v)erkennen, ook al denken anderen daar anders over.

Binnen de wereld van het spirituele enneagram wordt onderscheid gemaakt tussen Essentie, ons echte wezen en de geconditioneerde persoonlijkheid waarmee we ons doorgaans identificeren. Winnicott, Jung e.a. maakte een soortgelijk onderscheid tussen het ware zelf en valse zelf.

Ik citeer nu de door mij gesponsorde Nederlandse Wikipedia:

Het ware zelf is een romantische opvatting die stelt dat er in elk mens een "waar zelf" schuilt, verborgen achter de rollen die door de samenleving worden opgelegd. Door persoonlijke ontwikkeling kan dit ware zelf gerealiseerd worden. Het begrip heeft zijn oorsprong in de Romantiek, en speelt een belangrijke rol in westerse opvattingen over identiteit en de juiste manier van leven. Het is terug te vinden in zowel de psychologie als hedendaagse populaire spiritualiteit.

..............

D.W. Winnicott introduceerde de begrippen true self en false self in 1960. Het verwijst naar het bewustzijn van vitale functies, het besef levend te zijn. Het ware zelf ontstaat in de eerste maanden van het leven, als het kind zich bewust wordt van zijn vitale functies: bewegen, aanraking, en het plezier dat het hier aan ontleent. Bij een gezonde ontwikkeling ontwikkelt het kind een realistisch zelfbeeld, en ontleent het plezier aan wat het doet.

Tegenover het ware zelf staat het valse zelf, een manier van gedragen en zelfbeleving die is ontstaan door aanpassing aan de wensen en verwachtingen van ouders en opvoeders. Het gevoel levend te zijn is verminderd, doordat er veel energie en aandacht gaat zitten in het voldoen aan geïnternaliseerde verwachtingen. In de populaire psychologie en het dagelijks taalgebruik is de term sindsdien populair geworden: jezelf zijn, in contact zijn met jezelf.

Naranjo zag de Vierde Weg als een heilige oorlog tegen de de fixaties van het geconditioneerde valse zelf, die de op zich natuurlijke driften en emoties van mensen besmetten en verdringen.

Het doel van het werken aan jezelf is dat het door door tijd en plaats bepaalde levensomstandigheden bewustzijn verschuift van aangeleerde cognities naar een gepostuleerd “hoger” centrum van intuïtief en contemplatief inzicht.

Vanuit dit “hoger” bewustzijn - een rijpere en onafhankelijke manier van denken - kunt u op een vrijere manier met uw driften omgaan.

Sandra Maitie (Ridhwan school) spreekt van een onschuldige kindziel, die getemd wordt door het socialisatieproces.

Maar onschuldig worden als een kind kun je als volwassene niet meer; daarvoor is er al teveel in je leven gebeurd. De Mens is uit dat paradijs verdreven. Maar als volwassen mens leren van je fouten en openstaan voor verandering is wel de weg naar wijsheid, ook al zie je het effect daarvan niet meteen.

Evenals de Deense sprookjesschrijver Hans Christian Andersen kunt u zich bewust worden van uw en andermans gedrag en vooroordelen (cognities).

In het Wikipedia plaatje van het sprookje De Nieuwe Kleren van de Keizer zien we verschillende stadia van bewustzijn. We zien de onwetende vorst (bovenkant grijs, onderkant wit), twee goed geklede listige dienaren, het onwetende volk (hier grijs afgebeeld) en het onnozele kind (wit) dat opmerkt dat de keizer maar in zijn hemdje staat. Van dergelijke kunstzinnige uitingen kunt u veel leren. G'ds schepping is nog niet af. Er valt nog zoveel te leren in ons hier een nu. En zouden we al die irrationele onzin doorzien, dan zou er ruimte opkomen voor een eeuwige vredesstaat. Dat besefte Spinoza.

Maar waar is dan dat hogere bewustzijn, de helikopterblik van de adelaar? Dat kunt u zelf zijn als toeschouwer van het hele plaatje. Maar als bovenstaande kunstuiting u verveelt, misschien omdat u weet niet weet waarover dat sprookje gaat, of het al begrepen hebt, dan zijn de laatste TikTok dansjes en het getwitter van uw idolen op het internet veel interessanter.

Maar is dat geen “romantische” New Age fantasie zoals de Wikipedia al stelde? Jazeker, een tragische romantisch inborst had de dyslectische schrijver van dat sprookje zeker wel. Maar als je net als Einstein dyslectisch bent, kun je de Essentie van een verbale woordenstroom in tijd vaak wel goed in beelden en formules samenvatten.

De moeder van het enneagram in de verhalende traditie Helen Palmer noemde dat haar hogere zelf The inner observer:

Zelfobservatie is een fundamentele innerlijke levensoefening die in alle wijsheidstradities voorkomt. De praktijk, ook wel bekend als Witnessing Consciousness, bestaat uit het naar binnen richten van je aandacht en het bewust worden van de gedachte en andere ‘objecten van aandacht’ die binnenin opkomen. Er zijn verschillende manieren om deze praktijk te benaderen, maar de eerste ervaring is er altijd een van het herkennen van je automatische patroon en de vasthoudendheid waarmee bepaalde preoccupaties in je geest terugkeren. Het feit dat u uw denk- en gevoelsgewoonten kunt observeren en erover kunt praten vanuit het perspectief van een afstandelijke buitenstaander, helpt deze patronen minder dwangmatig te maken. Gedachten beginnen ‘los te staan van mezelf’ in plaats van ‘wie ik werkelijk ben’.

...

De Innerlijke Waarnemer wordt ervaren als een aspect van bewustzijn dat los staat van de categorieën van typen. De onderscheidende eigenschappen zijn: 1) het is permanent; 2) het wordt nooit geconditioneerd; 3) het is goedaardig; het heeft geen mening omdat het functioneert als getuige zonder mening; 4) het kan onderscheid maken tussen het object van aandacht dat door die innerlijke ruimte stroomt en zowel verschijnt als verdwijnt; 5) het verenigt een object van aandacht en maakt het los. De innerlijke waarnemer kan inderdaad onafscheidelijk worden en één worden met het object van aandacht, of zich ervan losmaken.

Dit is de indeling van het bewustzijn volgens Claudio Naranjo in Enneagram. Je persoonlijkheid verklaard.

Het was deels gebaseerd op Freuds Id, ego and superego persoonlijkheidsmodel, waarin de kinderlijke driften (Id, Es) door een Ego met zijn Superego (geweten) beteugeld moesten worden:

In de theorieën van Sigmund Freud is het Es (het Duitse woord voor "het"), ook het id (het Latijnse woord voor "het") genoemd, het oudste deel van de persoonlijkheid. De pasgeborene heeft alleen nog maar een Es. Het Es is een reservoir van impulsen, energie, libido.

Maar in zijn meesterwerk Das Unbehagen in der Kultur (1930) stond Freud stil bij de culturele krachten die de onschuldige kindziel ondermijnden. Ons geweten wordt immers ook door de soms absurde geboden en verboden van de cultuur, die ons opvoedt bepaald.

Das Unbehagen in der Kultur ist eine der wichtigsten kulturtheoretischen Schriften Sigmund Freuds. Der Vater der Psychoanalyse geht darin der Frage nach, welchen Einfluss die Kultur auf den Menschen ausübt. Er beurteilt die Kultur ausgesprochen pessimistisch, nämlich als eine Kraft, die die Triebe des Einzelnen kontrolliert und so dazu beiträgt, dass die Menschen unglücklich und neurotisch werden. Mit dieser kritischen Abhandlung aus dem Jahr 1930 distanzierte sich Freud deutlich von der Fortschrittsgläubigkeit seiner Zeit. Seine Beschreibung des Kampfes der Kultur gegen das Individuum liest sich ausgesprochen interessant. Sie hat auch im 21. Jahrhundert nichts von ihrer Aktualität verloren, sondern klingt mitunter geradezu prophetisch.

Iedere ouder hield ooit een pasgeboren engeltje in zijn handen. En ze nemen zich voor dit onschuldige kind goed op te voeden. Maar met welke grondrechten en morele waarden? Dat hangt weer af van veel maatschappelijke zaken die de ouders niet in hand hebben.

Naranjo (2w1) gaf aan veel geleerd te hebben van het baanbrekende werk van Oscar Ichazo (8w9):

Dit boek zou niet geschreven zijn zonder Oscar Ichazo, die mij in 1969 gedeurende een door de Chileense Psychologische Vereniging gesponsorde serie lezingen aan het Instituio de Psichologica Aplicada in Santiago de Chili in aanrtaking bracht met de 'enneagrammen van de persoonlijkheid'. Oscar zou later voort mij zijn meer dan een leraar: Hij werd mijn spirituele verloskundige.

De na negen maanden in de baarmoeder verbleven te zijn ontstane ego fixaties van de mens die Oscar Ichazo voorstelde waren volgens de Naranjo aangeboren negen manieren van het ego om in de harde wereld te overleven.

De enneatypen werden door de psychiater Naranjo aan specifieke afweermechanismen en zelfs aan psychiatrische ziektebeelden gekoppeld. Maar dat is volgens mij een misverstand. Het is een feit dat ieder mens op zijn tijd allerlei afweermechanismen kan gebruiken. Rationaliseren, projecteren en ontkennen doen we immers allemaal. En verder geldt dat er altijd meer verheven alternatieven zijn om met problemen om te gaan. Zo is humor (ironie, cynisme, sarcasme), ook een manier is om met de pijnlijke realiteit om te gaan bij alle ennegramtypen. Maar ik zie wel in dat in bepaalde tijden (Hegels Zeitgeist), bepaalde enneagramtypen dominant waren. En wat zegt ons dat over G'ds tijd?

Hebben we dan met ineens met zielen of Hegels WeltSeele te maken? Iets dat historich gezien bepaald is, maar waar u geen gerede voorspellingen over kunt doen? Want iedere ziel is nu eenmaal anders? Of hebben al die spirituele dwalers wel wat met elkaar gemeen? Zoals een bepaalde score op hun ennegramtype?

Hegelianism. Geist is a central concept in Hegel's philosophy. According to most interpretations, the Weltgeist ("world spirit") is not an actual object or a transcendent, godlike thing, but a means of philosophizing about history.

Een goed Enneagram overzicht werd ontleend aan Moniek Schoutens boek De psychologie van het enneagram. De 9 typen en hun drijfveren en ook haar ogenschijnlijke tegenpool Facets of unity van de Soefi leraar Almaas. Ik zet die ogenschijnlijk volstrekt andere wereldvisies maar eens naast elkaar:

Niet de volgens Naranjo hypersensitieve Vieren en Vijven, maar de indolente negen staat aan de top van het enneagram. Hoe kon zoiets gebeuren? De negen staat voor de slapende mens die in ons allen huist, die geen actieve herinnering heeft aan het gerommel in zijn leven. Hij gaat blijkbaar onverstoord zijn gewone gang.

Riso en Hudson geven in hun zeer uitgebreide Enneagram Basisboek (1996) ook een beknopt overzicht van de typen:

De Een is principieel, ordentelijk, perfectionistisch en intolerant.

De Twee is zorgzaam, gulhartig, bezitterig en manipulatief.

De Drie is plooibaar, ambitieus, imagobewust en vijandig.

De Vier is intuïtief, expressief, in zichzelf verdiept en depressief.

De Vijf is scherpzinnig, origineel, afstandelijk en excentriek.

De Zes is innemend, toegewijd, defensie en paranoïde.

De Zeven is enthousiast, bedreven, ongeremd en manisch.

De Acht is zelfverzekerd, resoluut, dominerend en strijdlustig.

De Negen is vredelievend, geruststellend, beleefd en onachtzaam.

Riso en Hudson maken een nuttig onderscheid tussen verschillende niveaus van functioneren. Ze maken onderscheid tussen drie gezonde, drie gemiddelde en drie ongezonde manieren van functioneren van ieder enneatype. Zo kan een acht zich zowel als een held als een dictator gedragen. En kan een twee die onder druk staat op een ongezonde acht gelijken.

De pijltjes in het enneagram werden door hen verder miniculeus uitgewerkt. Zo moet de indolente negen die niets met zijn leven doet naar de actieve drie gaan. Dat is zijn integratiepunt. Maar volgens hun theorie kan een negen onder stress zich weer als ongezonde zes gedragen. Ze passen zich dan weer teveel aan de eisen en verlangens van anderen aan.

De astrologisch achtergrond van het enneagram

Het is aan de Iraans-Amerikaanse islamitische Soefi-geleerde, vertaler en psycholoog Dr Laleh Bakthiar (1938-2020) te danken dat het enneagram weer verbonden werd met zijn wortels in de astrologie en de Abrahamitische numerologie, waarin getalswaarden aan het alfabet gekoppeld werden. In die antieke wereld leefden mensen ogenschijnlijk nog magisch als een kind en werd G'd als de Bron van het leven gezien.

Bakthiar vertaalde de Canon of medicine van Avicenna (980-1037) en ook de Koran op een vrouwvriendelijke in het Engels. Ook schreef ze The Soefi Ennegram. Sign of the Presence of God (Wajhullah). The Secrets of Symbol Unveiled. Ze gaat in op de Perzische (Arabische) architectuur, waarin symmetrie en hun oorsprong in het midden een grote rol speelt. Denk aan de spontane kristalvormige sneeuwvlokken die vanuit een centrum iets bijzonders uitstralen. Dat waren de repeterende patronen (fractalen) in tijd die de graficus M.C. Escher zo fascineerden. De cirkel vertegenwoordigt de veelheid. Maar het piepkleine punt in het centrum is de Oorsprong van al die veelheid. De vele in de lucht dwarreelde minitieuze sporen van de schimmels uit een tropisch regenwoud vormen de kristallisatiepunten van de regen die aldoor valt over een tropisch regenwoud. Die schimmels ontbreken in dorre woestijnen. En daarom regent het daar niet.

De Soefi leraar Almaas duidde daarop met termen als Diamond Approach (een diamant heeft veel snijvlakken) en Facets of unity als de titel van zijn enneagramboek. Joodse mystici spraken over Tikun Ollam, het slijpen aan de wereld. En dat kan ook door hemelse muziek te componeren, zoals de vrijmetselaar Mozart deed.

De studie van de traditionele psychologie is de mystieke weg naar binnen: “Centering our “self” is a return before we are compelled to return”. Oftewel memento mori: Focus op wat je in wezen bent en wat je vandaag nog wilt doen voordat je morgen dood gaat. Dat is ook de de mens opwenkende tovervraag van de psycholoog aan iemand die niet meer weet waartoe hij leeft. Bekeer u, voordat het te laat ik. Maar in welk aan u grepresenteerd gelikte fabeltje moet u dan geloven?

De grote strijd (jihad al-akbar) is volgens Soefi's de strijd met het grote Idool in ons zelf, oftewel ons eigenEgo. Het doel van de Schepping is niet om ons ego (of andere ego's) te helpen nog groter te worden, maar slechts de om wil van G'd te doen. G'ds wil geschiede, maar niet die van de vele valse profeten met hun stemmetjes in en buiten u. Stompzinnige terreur zoals het in naam van uw idiote idolen opblazen van uw medemensen is al helemaal niet de bedoeling van de Schepper. U zou juist de dialoog met uw vijanden moeten aangaan.

Op Enneagram in Soefism | Soefi Path of Love staat een uitstekend artikel over mystieke weg naar binnen. Het doel is niet om uw eigen persoonlijkheid te vieren, maar juist om egoloos te worden. En dat doet u door naar binnen te keren en uw persoonlijkheid en zijn idealen niet meer als het centrum van de wereld te zien. Het hogere bewustzijn (geest, mind) bevindt zich niet aan het oppervlak bij het “ik zei dit, jij zei dat” gekwebbel van het ego, maar ervaren we pas als we ons niet meer met onze persoonlijkheid identificeren en met behulp van een objectieve spirituele leraar de weg naar binnen gaan.

Van Soefi's als de IMF econoom en liberale politicus Johan Witteveen (12 juni 1921) is bekend dat ze voor iedere godsdienst een kaarsje in hun tempel lieten branden. Want net als in de astrologie zijn er in het enneagram vele wegen naar die ene G'd, Christus of Heilige Geest in ons midden.

Vergelijk het met met het magistrale schilderij De intocht van Christus in Brussel (1889) van James Ensor (1860), waar de door emoties beheerste massa de piepkleine Christus in hun midden niet meer ziet. Ieder mens of samenleving is met zijn eigen sores bezig, maar ziet de Verlosser in hun midden niet. En uw Verlosser kan ieder niet eerder door u opgemerkte lijdende medemens zijn. Maar dat lijden ziet u niet op Fakebook.

Als het goed (tof) is openen de door u in het hier en nu gevonden feiten uw ogen, maar dat lukt niet als u in uw egoïstische Ik weet het natuurlijk altijd beter bunkerbouwer ideologie verkeert. Want dan kunt u ieder feit achteraf interpreteren en reframen. En dat is wat ons ego volgens Spinoza en moderne neurowetenschappers aldoor doet. En dat werkt tijdelijk goed voor iedere stuurman aan wal. Omdat het veel tijd en mankracht kost om ongerede maar rationeel klinkende empirische stellingen te weerleggen. Maar bestudeerde u ook de pantheïstische natuurwetenschap van Spinoza?

Volgens mijn berekeningen was James Ensor (1860) waarschijnlijk een vier of vijf (4w5>1 in 2012). Maar iedereen kan daar weer anders over denken op basis van zijn “kennis” van het enneagram. Maar hij wist wel dat die gevierde uniciteit slechts nep was.

Maar wat is dan de zin van weg naar binnen gaan? Wat is de zin van tikkun olam? Wat is mis met de aan u verschijnende empirische wereld?

Tikkun olam is een begrip in het jodendom, dat verwijst naar verschillende vormen van actie die bedoeld zijn om de wereld te herstellen en te verbeteren. In de klassieke rabbijnse literatuur verwees de uitdrukking naar wettelijke bepalingen die bedoeld waren om de sociale orde te behouden.

Wat is er mis met uw positie in deze wereld? U ziet de minder bedeelden in het grotere geheel van G'ds Schepping niet. Onwetenden ego's zien slechts wat hun kleine ego in hun herinnering, idee en afbeelding van G'ds schepping wil zien. Maar hoe correct en adequaat is dat beeld?

Vraag het aan - voor mij een een heilige - als Louise Went. En als ze niet meer leeft, bestudeer dan haar biografie. Uw wil geschiede, niet de mij toevallig toevallende door min lotgenoten toegestane vrije wil, die het aldoor veel beter weet. Is er een vreemde kink in de kabel?

Louise Went (1) was een sociaal bewogen vrouw. Ze is bekend geworden als een van de eerste woningopzichteressen in Nederland. Daarnaast was ze vijftien jaar lang directrice van de Bouwonderneming Jordaan en mede-oprichtster van de School voor Maatschappelijk Werk, waar ze ook lesgaf. Ze werd gezien als een autoriteit op het nieuwe gebied van sociale volkshuisvesting.

Maar waarom bevat het enneagram negen symbolische tekens in plaats van twaalf? Omdat de beeldvorming in uw brein nog teveel door emoties beheerst wordt. Uw emoties in het hier en nu zijn op zich objectief en terecht, maar uw interpretatie ervan wordt nog teveel door inadequate ideeën bepaald. En daar zie ik net als Lewis Almeida een link met Nederlands grootste filosoof van de Verlichting, Baruch de Spinoza.

Wie echter meent dat hij op grond van een vrij besluit van de geest spreekt, of zwijgt, of iets doet, droomt met open ogen.

Hoe helderder u uzelf en uw emoties begrijpt, des te meer gaat u houden van dat wat is.

In het het Soefi enneagram werden de vier tekens van het vierde element water (emotie) bewust weggelaten. Waarom? Ongerede emoties regeren al de wereld. Emoties bepalen wat we in de naam van onze persoonlijke God doen. Zien we vermeend onrecht, dan worden we boos en willen we er wat aan doen. En daarom vermoorden Israëlische militairen nu met steun van Nederland massaal tienduizenden onschuldige Palestijnen. Ook al was dat niet hun bedoeling. Laat staan de gerede wil van G'd.

De ultra rechtse regering van Benjamin Netanyahu wilde slechts de strijders en de in Quatar verkerende Hamas leiders uitroeien. En de schuld van al die Israëlische vergismoorden in Gaza ligt natuurlijk bij Hamas. Waarom hadden die van wandaden beschuldigde Hamas strijders zich niet netjes in de Negev woestijn opgesteld, zodat de staat Israël ze massaal zonder enige vorm van proces netjes kon executeren? Dan was die klus zonder collateral damage vlot geklaard. Maar nu zien we een ongeremd, boontje komt voor zijn loontje. Met vele onnodige doden, invaliden en van huis en have (*) ontheemden tot gevolg. Is dit een eerlijk boontje komt voor zijn loontje proces? Ik denk het niet.

Wraakzuchtige moordenaars als Mozes kunnen zichzelf niet vrijpleiten door te stellen dat ze slechts uit noodzaak reageerden, omdat een ander van de overkant hun stam of eigenbelang mishandelde. Want zijn we niet allen schepselen van G'd onderhevig aan Zijn eeuwige wetten? Maar dat (Aha, ik zie het) universele inzicht was ook de reden dat Spinoza uit de Israëlitische gemeenschap werd uitgestoten.

Het woeste actie en reactie proces van ons emotionele leven lijkt een beetje op de goudvis in de vissenkom die het hem omringende water nog niet ziet, totdat hij er in hoge nood uit springt. Plato's bekende parabel van de grot is daar ook op gebaseerd. Doe dat vooral niet! Uit je vertrouwde vissenkom springen, grot of cognitieve bubble springen en boven het maaiveld uitsteken. Dat kost je vaak het leven! Met Socrates en Jezus liep het dus verkeerd af. En ook met de Russische held Navalny onder Putins heerschappij. Waar stonden die notoire mafkezen nu eigenlijk voor? Waar geloofden die de hen als Gods woord al gegeven werkelijkheid betwijfelden idealisten in?

Aleksej Anatoljevitsj Navalny was een Russische oppositieleider, advocaaat en anti-corruptie-activist.

Waarom tornen aan de Schepping, die door voor koning, keizer, admiraal en burger iedere gelijk uitkomt. Waarop baseert u uw gelijk? Over uw macht over de media en uw verheven zwijgrecht? Maar hoe zou G'd of de door emoties geregeerde publieke opinie hiervan denken?

Het loopt ook beslist verkeerd af met de volksmenner Netanyahu, als hij zijn zinloze Ik weet het beter, vertrouw mij dus strijd verliest. Want net als Putin en Trump kunnen despoten als Netanyahu rekenen op pijnlijke civiele processen als ze de verkiezingen verliezen.

Maar de tegen de stroom in zwemmende trekvissen, en ook de intelligente met elkaar spelende dolfijnen die boven het water uitspringen staan symbool voor dieren die bekend zijn met hun Bron. Zalmen, palingen en forellen keren weer terug naar hun hogerop gelegen geboortegrond om daar in vrede te sterven.

Volgens de Kabbalisten die Soefis inspireerden leven we in het hier en nu op de zevende dag. Op de achtste dag (een nieuw begin na onze contemplatie op de Sabbat) begint een nieuwe week vol goede voornemens. Maar onwetendheid (2-³=8-) van en ongeloof (9^o) in onze bestemming bepalen wel onze basisattitude.

Bakthiar schrijft dat de drie watertekens NIET als (symbolische) getallen in het Soefi enneagram voorkomen, maar wel als de vanzelfsprekende geometrische verdelingen: The earthly throne, the heart of the believer, sits upon the “waters” of the three fold division of the self (p 58). En dat betekent dat individuen (vonken van G'd) hun emoties zelf mogen bepalen. En als u als net als een profeet boos wordt vanwege het systematische onrecht dat u aantreft, dan zal G'd u met hart en ziel bijstaan. In een Nederlandse vertaling:

7. En Hij is Degene die de hemelen en de aarde heeft geschapen in zes dagen (perioden) en Zijn Troon was op het water, om te beproeven wie van jullie de beste daden verricht.

De drievoudige verdeling van het zelf (hoofd, hart, lichaam) komt volgens Bakthiar overeen met de punten waar Saturnus en Jupiter in 180 graden oppositie staan in een van de drie watertekens. Ik (als zon in stier) moet daar nog veel over nadenken, want ik snap die logica (nog) niet.

Ook maakte ze een link met koud en nat, de eigenschappen van klei en water, waaruit de uit leem geschapen mens ooit eens ontstond door de grote pottenbakker. Ik begrijp die metafysische stellingen nog niet, maar ik zal er nog wel enig statistisch onderzoek naar doen. Wat kan ik meer doen?

Welk bestendig systeem (model van de ziel) levert dat enneagram zonder de in uw hier en nu evidente altijd van positie veranderende watertekens ons op?

In het Soefi-enneagram worden de drie menselijke levensgebieden cognitie, gedrag en affect gescheiden door drie watertekens. Aan de top van het Soefi enneagram staat de kennende menselijke ziel die wijsheid zou kunnen bereiken (punten 8, 9 en 1). Daaronder zit de dierlijke ziel met rechts-onder het automatische animale gedrag (hart en spieren) en links-onder het buikcentrum met de nog veel meer onzichtbare vegetatieve functies (lever, darm), maar ook de cholerische affecten (A).

En in het midden zien we een driehoek met het woord Justice. En die driehoek komt overeen met de vaak verborgen mystieke 3-6-9 (18/9) inhoud.

In het hoofdgebied van de cognitie staat het thema wijsheid centraal. Van die eigenwijze deugd kunt teveel hebben (Ram op punt 1), te weinig (kwebbelende en de door ram gevonden feiten ontkennende Tweelingen op punt 8) of die bewijsvoering kan nog volledig ontbreken (domme Stier op plaats 9). Die deformaties gebeuren aldoor als uw ego niet naar binnen keert. En wat verder naar binnen kijkt dan uw door toevallige uitwendige omstandigheden beïnvloede betweterige ego.

In het gebied rechts onder van het gedrag (Behaviour) is moed (courage) de grootse deugd. Te weinig moed (lafhartigheid) wordt geassocieerd met de afstandelijke Waterman (Punt 2), te fanatiek geloof met Boogschutter (Punt 4) en het geloof in de verkeerde waarden met Steenbok (Punt 3). Ze zouden kunnen leren van ervaringen van Piscus (2) en Scorpio (6), die het weer heel anders zien.

Op het gebied van de affecten is zelfwaardering (self-esteem) belangrijk. Teveel zelfwaardering ( Leo op punt 7) geeft lust en overmoed, te weinig zelfwaardering (Libra op punt 5) geeft apathie en het ontbreken ervan (Maagd op punt 6) geeft jaloezie en afgunst. Ze zouden kunnen leren van emoties van kreeft (2^3=8), die het weer heel anders ziet.

Maar de grote claim stond volgens de Soefi's al in hun heilige boeken vervat. Het werd het motto van Bakthiars boek over het spirituele enneagram:

“We shall show them Our signs upon the horizons and within themselves, until it is clear to them that it is the truth”

Dat is binnen de context van Bakthiars werk een evidente verwijzing naar de astrologie. Maakt kennis hebben van de de exacte geboortetijd van ieder gebeuren in het universum iets uit? Voor mijn astrologische statistieken was dat beslist het geval, terwijl ik dat als in niet in astrologie gelovende Zon in Stier beslist niet had verwacht. Maar wie naar Soera 41:53 goochelt ziet ook andere vertalingen van het heilige boek. En net als bij bijbelvertalingen maakt het maakt natuurlijk wel uit als u virgo vertaalt als maagd of meisje.

Wij laten hun Onze Tekenen in het universum zien en in jullie zelf, tot het jullie duidelijk wordt dat dit de Waarheid is. Is het niet voldoende dat jouw Heer de Getuige van alle dingen is?

De vertaling “Onze Tekenen in het universum” is al veel minder specifiek, dan de “Tekenen aan de horizon”, die op uw ascendent kan duiden.

Elementaire deeltjes

De Griekse filosoof Democritus van Abdera (-460) veronderstelde dat materie uit deeltjes bestond. Maar de Griekse scheikunde ging uit van vier elementen: aarde, water, lucht en vuur. De verscheidenheid van de natuur kwam door een eindige variatie van slechts vier elementen tot stand. Maar daarin konden weer veel andere subtypen verondersteld worden. Maar waren deze astrologische deeltjes ook aantoonbaar? Rationeel gezien wel, maar empirisch gezien nog niet.

Maar sinds het periodiek systeem van de elementen (1869) van Dmitri Mendelejev weten we dat het in deze wereld aldoor om atomen gaat. Atomen vormen moleculen en de materie bestaat niet uit geometrische lineaire figuren zoals de Grieken ooit eens dachten, maar is discreet verdeeld. En het leven op aarde wordt ogenschijnlijk door de chaos van die aldoor met elkaar communicerende elementaire deeltjes bepaald.

In die oude tijden waarin de numerologie en de astrologie opkwamen en hoogtij vierden, werd het getal vier nog als elementair gezien. Vier was alles op de toen nog platte aarde: Vier windstreken, vier jaargetijden en alles bestond uit vier elementen. Maar tegenwoordig kunnen astrologen niet meer van de vier elementen op aarde spreken, omdat natuurkundigen atomen als de bouwstenen van de natuur ontdekt hadden. De horoscopie moest dus worden gepsychologiseerd. Het ging niet meer concrete voorspellingen, maar om subjectieve voorstellingen. Het ging niet meer om empirische zaken die letterlijk opgevat moesten worden, maar om zingeving en subjectieve beleving. Daarover ging Basale statistiek en kansrekening voor astrologen:

Het antwoord op de vraag Wat verwacht u aan te treffen heeft vooral te maken met uw wereldbeeld, de wijze waarop u over “de wereld” en uzelf pleegt te denken. En uw particuliere wereldbeeld hangt weer samen met uw opvoeding en ervaring. Daarom worden uw waarnemingen niet alleen gekleurd door wat in hemel en aarde objectief aantoonbaar is, maar ook door wat u vanuit uw persoonlijke wereldbeeld verwacht te kunnen zien. Uw denkende brein doet immers altijd uitspraken op basis van uw opvoeding, opleiding, afkomst of geloof in iets. En daar komt u niet zomaar van af. Maar daardoor worden uw waarnemingen altijd beïnvloed door allerlei u eens aangeleerde vooroordelen. Of u dat nu wilt, doorhebt of niet.

Karen Hamaker-Zondag (1952) maakte in haar boek Elementen en Kruizen als basis van de horoscoop (1979) onderscheid tussen vier psychologische elementen van ons menselijke bewustzijn:

1. Aarde staat voor fysieke gewaarwording, dus dat wat onze vijf zintuigen waarnemen. En dat kan tegewoordi ook met behulp van een telescoop of microscoop gebeuren. Of door op een andere mannier moeder natuur te bestuderen. Het gaat eigenlijk om feitenkennis.

2. Lucht staat voor ons denken. We nemen iets waar en denken er over na. Categoriseren is een typische denkfunctie. Inductie en deductie zijn dat ook. Maar fantasie, creativiteit en afweermechanismen zijn ook denkfuncties die in dienst staan van het ego. Ons denken is daarom zelden logisch of rationeel.

3. Water staat voor emotioneel beleven. Wat roept iets bij ons op? Dat gebeurt meestal reflexmatig in de automatische piloot. Fysiek ervaren warmte kan prettig of onprettig aanvoelen. De dosis bepaalt het effect (Paracelsus). Maar ook luchtige voorkennis (correct of niet) bepalen zowel primaire emoties, als ook de meer rijpere secundaire gevoelens en onze esthetica en wie weet ook onze ethiek.

4. Vuur staat voor onze innerlijke intuïtie, indirect waarnemen, dat door de dieptepsycholoog Jung gekoppeld werd aan onbewust ego handelen. Intuïtie noemen we wel eens ons zesde zintuig. Maar waar het zit en hoe het werkt is onbekend.

Karen Hamaker stelt dat (voor ons ego) Aarde en Vuur, Lucht en Water tegenstrijdige elementen zijn. Als haar Fred veel planeten in Aarde heeft, dan wordt Vuur zijn inferieure element. Zijn intuitïeve weten wordt dan onbewust. En kan dan het wel eens gebeuren dat Fred door aardse schone schijn iets belangrijks (essentie) mist, dat voor een meer intuïtief denkend mens meteen ziet. Want die heeft nu eenmaal een ander referentiekader. En als Water dominant in de horoscoop van de dag is, dan wordt het element Lucht gemakkelijk miskend.

Als primaire emoties de ratio verblinden en overheersen, zoals in de gepolariseerde strijd tussen Israël en Hamas, Bidden en Trump, zullen beide partijen het standpunt van de ander niet kunnen inzien, zullen ze elkaar misverstaan en bestrijden. Met ongekend onrecht tot gevolg. En dan is er een opgericht kruis nodig, om die door uw kokervisie “vier is alles, ik heb je wel door”, door projectie ontstane ellende te overstijgen.

Psychologen weten dat onze opleiding, cultuur en onze persoonlijke ervaringen onze fysieke waarneming, emoties en denken kleuren. Niemand wordt geboren als een tabula rasa, Erfelijkheid en omgeving vormen ons karakter. Onze zintuigen, denkvermogen en emoties zijn in ons brein te gelokaliseerd. Ze zijn via zenuwbanen verbonden met de organen in ons lichaam. Je kunt die verbindingen trainen en cultiveren. Dat maakt al deel uit van onze cultuur en opvoeding. Maar hoe zit het met het element vuur? Is dat iets in of buiten ons? Als iemand gedreven acteert, zonder dat met fysieke factoren, logisch denken of emoties (reflexen) te verklaren is, dan moet dat wel aan toeval, een onbekende X factor of iets in zijn karakter te wijten zijn.

De Armeense mysticus Gurdijeff sprak van de Vierde Weg, waarmee hij het werken aan jezelf (ego) bedoelde. Dat was volgens hem het werk. Maar u kunt alleen aan uzelf werken als u zichzelf kent. Dat wisten de Grieken al. Maar zelfherinnering is helemaal niet zo eenvoudig als de meeste mensen denken. Want we doen vrijwel alles in de automatische piloot. De filosoof Ouspensky noemt in zijn boek De Vierde Weg de psychologie de studie van het liegen. Op ons denken (gezonde verstand) kunnen we dus ook niet aan. Het beteugelen van de lichamelijkheid (aarde) was de weg van fakir. Het beteugelen van emoties (water) was de weg van de monnik en het beteugelen van het denken (lucht) was de weg van de Yogi. Maar de vierde weg wilde de hele mens aanpakken.

U hoeft niet naar een klooster in de woestijn te gaan om uw zintuigen, denkvermogen en emoties te trainen en cultiveren. Dat was al een onderdeel van ons socialisatieproces. Maar daarmee lopen we als we niet waakzaam zijn ook maar al te gemakkelijk als brave poppetjes mee in het gareel van een door criminele despoten geleide staat. Waarom? Omdat anderen dat ook doen. En daarom doen we maar al te vaak dingen die we beter niet zouden kunnen doen. Zelfkennis opdoen, bewust je eigen keuzes maken, eventueel tegen de stroom in durven zwemmen, dat is de kunst van het leven. Maar vanzelfsprekend is dat werken aan een betere wereld niet. En zeker niet als u in een dictatuur verkeert.

Vinden we de vier elementen uitdee oudheid ook terug in het moderne enneagram? Voor aarde, water en lucht kent het enneagram drie centra, maar het vuurelement lijkt te ontbreken. En toch is dat vierde element hidden in plain sight, zoals de met astrologie en synastrie bekende enneagram psychologe Helen Palmer vaststelde. Het vierde en ook vijfde element en dus 1+2+3+4=10 is onze metavisie. Het zien van de gebruikelijke patronen in de hele cirkel.

En dan zien dat we dat bekende personen onder de stress van het in de belangstelling staan, maar al te gemakkelijk de weg terug verkiezen.En heeft dat dan te maken met hun maansknoop of niet?

Maar daarom manifesteert de op een 2w1 dag geboren Donald Trump zich als een ongezonde Acht en de op een 1w2 geboren dag Vladimir Putin (geboortedag geheim) als een ongezonde Vier, die de oude wereldorde weer wil herstellen. En wat maakt hen dan ongezond? Omdat ze onnodig polariseren om hun gelijk te behalen.n Zie ook: Karen Hamaker Zondag: Het projectiemechanisme. Karen spreekt hier nogal snel, dus het gaat haar meer om overtuigingskracht (vuur) dan om de objectief gevonden feiten. Maar ook uit astrologische tongen spreken is een gerede visie op het geheel. Want alle stemmen mogen in een democratie tellen. Of ze nu idioot lijken te zijn of niet. Vraag dat maar eens aan een gekke Rus als Fjodor Dostojevski.

Maar onderschat nooit de empirisch waarneembare afweermechanismen van Anna Freud: Hoe we onszelf voor de gek houden om niet gek te worden:

Defensief gedrag is de oorzaak van veel van de problemen die we met anderen en met onszelf hebben. Het leidt ertoe dat we mensen onterecht de schuld van dingen geven, dat we redelijke kritiek als wreed interpreteren en dat we sarcastisch en ironisch zijn in plaats van eerlijk. De dochter van Sigmund Freud, Anna, heeft ons veel te vertellen over de oorsprong van zogenaamde afweermechanismen.

Hoe zit het met Vuur-element in het moderne enneagram? Het ontbreekt, want het het vuur element is nog verborgen in helder zicht. Sterker nog, het enneagram lijkt te 120 graden te zijn geroteerd en verschijnt in spiegelbeeld aan u. Maar welke kant is dan waar? De waarheid ligt meestal in het midden.

Het enneagram spreekt van drie buiktypen in het lichamelijke centrum van het enneagram: Het zijn Type 8 (Baas), Type 9 (Vredestichter) en Type 1 (Perfectionist). De buiktypen bevinden zich aan de top van het enneagram. Waarom? Ook een Yogi moet toch wel eten. Het enneagram is in dat opzicht de omgekeerde piramide van Maslow. De kabbalistische som van 8+1+9 =18/9.

1. De luchtige denkers zijn de drie hoofd- of denktypen: Type 5 (Waarnemer), type 6 (Loyalist of Vragensteller) en type 7 (Plannenmaker, Optimist). Die mensen zitten dus letterlijk te vaak vast in hun hoofd. Ze observeren de wereld afstandelijk, denken erover na, prakkiseren, twijfelen, maken plannen. maar de fysieke actie ontbreekt. Het intellectuele centrum bevindt zich linksonder in het spirituele enneagram. Aan de kant van de ascendant in uw horoscoop. De kabbalistische som is 5+6+7= 18/9.

2. De drie harttypen in het emotionele centrum zijn Type 2 (Helper), type 3 (Harde werker) en natuurlijk Type 4 (Individualist). We noemen ze ook wel van imagotypen, omdat ze net als de huizen rechts in de horoscoop meer op de buitenwereld georiënteerd zijn. Ze tellen kabbalistisch op als 2+3+4= 9.

Misschien is het element vuur net als Paulus' begrip van de heilige geest niet op één plek te lokaliseren. De cirkel in het enneagram symboliseert immers eenheid. Eenheid in verscheidenheid. De dertiende discipel van Jezus met de dubbelnaam Saulus/Paulus wilde Jood en Griek verenigen. Hij werd de Mohammed van het Christendom. Maar er waren volgens zijn navolgers al twaalf discipelen.

Na het getal 9 volgt het getal 10, bestaande uit een nieuwe begin (1) met een nul achter die Eerste. De tegenstelling tussen uw gevoel (punt 4) en het denken (punt 5) stond in occulte enneagram kringen bekend als De kloof.

De weg van punt 4 naar 5 loopt in het enneagram via Punt 1 (idealist) en 7 (levensgenieter). Maar ook de weg van Punt 5 (zeg de typische denker Sigmund Freud) naar Punt 4 (was will das Weib), is geen snelle weg: De vier gaat naar de een - overeenstemming gevonden over de lopende zaken - is voor heel van elkaar verschillende partijen geen eenvoudige opgave. Zie Arjan Lubach. Want ongekende redeloosheid regeert de wereld volgens alle betweters.

In het plaatje hierboven waarin de pijlen de desintegratierichting aangeven moet je dan tegen de tyfus stroom inzwemmen. Maar dat lukt tegen de gangbare morele stroom inzwememn niet altijd.

Wat betekent dat volgens mij als een in mystiek en in Spinoza's natuurwetten geïnterresseerde bedrijfsarts? Dat u soms - als dat met wat geluk u lukt - tegen de stroom in kunt blijven zwemmen. Dan hebt u mazzel. Als dat in uw ethos past en u niemand over u heen wilt laten lopen, dan is dat uw beste weg om te gaan.

Maar soms is een u volgens G'ds natuurwetten overkomede muistroom tijdelijk en lokaal zo sterk, dat zelfs de snelste zwemmer er niet tegen opgewassen is. En dan moet u zich terugtrekken in de zee, hopend op een beter perspectief vanuit een u reddende zandbank. En dat is dan G'ds genade. En daarmee verspilt u niet nodeloos al uw energie voor een schijnbaar verloren redeloze zaak.

Een muistroom is een stroming in het water nabij de kust, die zeewaarts gericht is. De stroming vindt met name plaats in de openingen tussen de zandbanken of de diepere gedeeltes op het strand. Deze stroming wordt veroorzaakt doordat water zich achter banken of andere obstakels kan ophopen en via de diepste plekken een weg terug naar zee zoekt via de mui, ook wel suatiegeul genoemd. Een muistroom is geen onderstroom. In tegenstelling tot wat veel mensen denken kan een muistroom noch een onderstroom iemand naar beneden trekken en onder water houden. Een mui brengt o.a. eenvoudig drijvende voorwerpen en mensen, voorbij de zone van de brekende golven. Daarbij kan de stroming een snelheid bereiken van 10 km/uur, waardoor een zwemmer die in de muistroom terecht komt niet terug kan zwemmen naar de kust.

Maar de tijden kunnen verkeren. Soms is het Oosterse Go East van Stine Jensen bij Westerlingen populair, maar ongetwijfeld hebben Chinezen en andere niet zo vrije Aziaten daar weer aan andere kijk op. Want daar heersen nu autocratiën in plaats van democratiën, ook al waren hun morele leiders ooit democratisch ingesteld.

De volgorde van de hexade zien we terug in deze eindeloos repeterende breuk 1/7 en de oneindig bestaande varianten hierop:

0/7 = oneindig is bij benadering 9999999999999 etc..

1/7 = 0,142857 142857 142857 142857 142857 etc..

2/7 = 0,285714 285714 285714 285714 285714 etc..

3/7 = 0,428571 428571 428571 428571 428571 etc..

4/7 = 0,571428 571428 571428 571428 571428 etc

5/7 = 0,714285 714285 714285 714285 714285 etc..

6/7 = 0,857142 857142 857142 857142 857142 etc..

7/7 = 1 of bij benadering 0,999999999999 9999 etc

8/7 = 1,142857 142857 142857 142857 142857 etc

Gurdjieff heeft het vaak over de wetten van drie en zeven. Gurdjieffs wet van zeven veronderstelt dat processen in ons leven niet lineair verlopen, maar steeds in zeven stappen verlopen en dat er schokpunten optreden waarvoor invloed van buiten nodig zou zijn om verder te kunnen gaan.

Bij de door Gurdjieff aangehaalde octaaf uit de muziektheorie, als in de bekende reeks Do-Re-Mi-Fa-Sol-La-Si-Do is de toonhoogte van de tweede Do ten opzicht van eerste Do verdubbeld. Maar als u het zingt, last u onbewust pauzes in.

Een octaaf (van Latijn: octavus, de achtste) is in de muziektheorie het interval in een diatonische toonladder tussen een eerste toon en de daarboven liggende achtste. De frequentie van de laatstgenoemde toon is het dubbele van die van de eerste.

Zie ook: Jill Purce and Rupert Sheldrake: A Resonant Marriage.

Dat muzikale rondje door enneagram lijkt op de spirituele Hero's journey van Joseph Campbell. De Abyss (afgrond) komt overeen met de kloof tussen Punt 4 en 5. Ook daar zie we dat op kritieke punten in het proces invloed van buiten nodig is. En na die rondgang door de onderwereld volgt weer het in het slaap vallen aan de top van het enneagram. Dat is de slapende Negen die het waagstuk van het spirituele leven nog niet aandurft, totdat hij door al dan niet zelf veroorzaakte levensomstandigheden weer eens in het diepe geworpen wordt.

Volgens Gurdjieff en P.D. Oespensky leefden mensen teveel in de slaapstand, zeg maar dat ze gedachteloos in automatische piloot leefde. Zo vertrouwen veel Russen nog steeds op hun grote leider Putin en zijn staatstelevisie. Als u in een voor “buitenlandse agenten” zo evidente cognitieve bubble verkeert, dan hebt zowel schokpunten als hulp van buiten nodig - denk aan een VPN om de censuur te ontlopen - om uit die illusie te komen.

Binnen de coaching met het enneagram literatuur zijn het de vastgeroeste gewoonten en irreële cognities die het menselijk potentieel beperken. Ieder enneagramtype heeft bepaalde strategieën om te overleven. Zo zal een type drie harde werker geloven dat door veel te presteren, hij als persoon meer geliefd zal zijn. Falen is het ergste wat hem kan overkomen en dus negeert de drie de signalen van zijn lichaam en omgeving en doet er steeds weer een schepje bovenop. Maar uiteindelijk gaat dat eens mis als de vrouw en kinderen van de workaholic klagen dat papa nooit thuis is. Een burnout kan dan helend werken, maar dat ziet u pas na een moeizame reis.

Maar wie zijn dan die spirituele gidsen? Dat zijn mensen die u aan het denken, voelen en bewegen aanzetten. Dat zijn de mensen met wie u intuïtief een spirituele klik ervaart. Voor mij als puber en adolescent waren dat songs als die van Peter Gabriel en Kate Bush (1958).

En nu lees ik op Them Heavy People by Kate Bush - Songfacts dat mijn favoriete zangeres door G. werd geïnspireerd. Wist ik veel?

De wet van drie

De wet van drie komt er op neer dat er in empirische processen (ontwikkeling) vaak een actieve kracht is die verandering bewerkstelligt (5), een passieve traditionele tegenkracht (4) die dat proces verhinderd en een derde kracht (3) die daar weer het evenwicht in aanbrengt. Denk aan Newtons eerste wet van de statica, dat een vanuit de hemel vallende appel niet verder naar het middelpunt van de aarde (4) toe beweegt, zodra het na een botsing met het aardoppervlak een fysieke tegenkracht ontmoet. En wilt u die appel weer in beweging zetten, dan is daar een derde kracht voor nodig.

Meer hierover kunt u lezen in Evenwicht en synthese van tegengestelden – Roberto Assagioli. Want ook de Joods-Italiaanse psychiater Roberto Assagioli (5w4) was bekend met de vierde weg van zowel G en P. D. Ouspensky. Assagioli noemde het werken aan de persoonlijkheid psychosynthese. En net als Claudio Naranjo ontwikkelde hij een indeling van hoger en lager ónbewuste volgens een rond ei-model met dit maal een kippe-embryo in het midden.

Assaglioli onderscheidt in zijn ei-diagram van beneden naar boven een lager onbewuste (1) bestaande uit onderdrukte, traumatische herinneringen, primitieve driften en impulsen en basale psychologische egofuncties. Het is een duistere wereld die misschien tijdens eens nachtmerrie aan u verschijnt, maar die snel weer vergeten wordt zodra u wakker wordt. Maar ook al die door het autonome zenuwstelsel aangestuurde fysiologische processen die binnen ons lichaam plaats vinden zouden we hier kunnen plaatsen.

Maar ook in de de wakende staat bent u zich nog niet zo bewust als u denkt. Assaglioli noemt dat het midden onbewuste (2), waarvan de informatie beschikbaar komt door er aandacht aan te besteden. Maar niemand kan alles wat er om hem heen gebeurt in de gaten houden. We moeten zelf de keuze maken waar we ons op concentreren. En voor de een is dat het laatste nieuws op zijn mobieltje zijn en voor een ander de jeuk in zijn tenen tijdens de meditatie beoefening. Het bewuste Zelf (5) in het midden ziet daarom maar een klein deel (4) van deze vlot toegankelijke werkelijkheid. En er er zijn natuurlijk ook veel zaken waar u geen actieve herinnering aan hebt. Misschien zijn ze te pijnlijk, zodat ze van het midden bewuste naar het lagere bewusten verplaatst worden (verdringing).

Boven dat voor u vlot toegankelijke gebied plaatst Assaglioli het hogere onbewuste, waar hij transpersoonlijke ervaringen plaatst, die ons verbinden met anderen, het universum en de wereld van de Geest. Als we daar in een ons opgedwongen concentratiekamp vertoeven, dan hebben de uiterlijke omstandigheden en dagelijkse beslommeringen minder vat op ons. Maar pas wel op dat u niet zweverig wordt, want Assaglioli spreekt nog steeds van een onbewust gebied. Ook gebruikt hij in zijn model met opzet stippellijnen, om aan te geven dat de bewustzijnsgebieden elkaar overlappen. En dat geldt ook voor zichtbare veld van bewustzijn (4), dat soms vernauwd is, dan weer verruimd wordt en ook verschillende bewustzijnsgebieden kan omvatten.

Ten slotte plaatste hij Jungs collectieve onbewuste (7) buiten het ei, want dat behoort aan allen. Ons Hoger Zelf (6) wordt daar ook geplaatst. Wie daar vertoeft is in de wereld, maar niet meer van deze wereld.

Assagioli's archivaris, de levensklok astroloog Bruno Huber kreeg toegang tot Assagioli's archief en gedachtegoed. Hij koppelde tien planeten aan Assagioli's ei model. Maar hoewel Bruno Huber beweerde dat zijn model tot stand kwam na bestudering van duizenden horoscopen, mis ik wel de moderne empirische wetenschappelijke benadering in de astrologie boeken van de Hubers.

De Vlaamse esotericus Jan Akkermans ziet de frustratietypen 1, 4 en 7 als actieve (originele) personen, de rejectietypen 2, 5 en 8 als passief reagerende (klopt dat wel?) krachten en de hechtingstypen 3, 6 en 9 als neutraliserende personen. Ze hebben allen een andere uitstraling en dynamiek die een goed geoefend enneagramdeskundige of psycholoog direct zou moeten aanvoelen. Maar hoe doe je dat? Hoe vaar betrouwbaar je op je intuïtie? Alleen door statistiek met de vele u toevallig toekomende voorvallen te bedrijven kunt u iets statistisch gezien bewijzen. Maar u moet dat wel voor anderen navolgbaar op een objectieve wijze doen. Want aan uw in mijn ervaring is het toch anders vooroordelen hebben anderen niets.

In De documentaire serie Profiel en het enneagram: probeerde ik dat aan de hand van bekende personen duidelijk te maken. Zo werden veel mensen onbewust correct getypeerd door mij en anderen via het fenomeen phototyping. De kans dat ik iemand correct typeer aan de hand van een geboortejaar en een spontaan gemaakte foto is zeker veel groter dan een op de negen.

Maar waar komt dat intuïtieve talent dan vandaan? Ik denk nu dat het een gave of kennis hebben van spirituele helden als Etty Hillesum, die mij over G'ds Schepping - Uw wil geschiede - beleerden:

Only in 1981 the family Smelik, who kept her diaries, could find a publisher (Jan Geurt Gaarlandt of De Haan), who was prepared to publish her work. "Het verstoorde leven - Dagboek van Etty Hillesum" (An Interrupted Life, 1999) became a besteller.

Esther "Etty" Hillesum described in letters and diaries her plain "sociological" descriptions of Jewish life in Amsterdam during the German occupation. She decided to stay and became generations after her 1943 death in Auschwitz in 1981 a honoured woman of whom Pope Benedict XVI on 13 February 2013 (Ash Wednesday) in his last days as pope would say:

"...I am also thinking of Etty Hillesum, a young Dutch girl of Jewish origin who died in Auschwitz. At first far from God, she discovered him looking deep within her and she wrote: “There is a really deep well inside me. And in it dwells God. Sometimes I am there, too. But more often stones and grit block the well, and God is buried beneath. Then he must be dug out again” (Diaries, 97). In her disrupted, restless life she found God in the very midst of the great tragedy of the 20th century: the Shoah. This frail and dissatisfied young woman, transfigured by faith, became a woman full of love and inner peace who was able to declare: “I live in constant intimacy with God"...

Amen

Het Hebreeuwse woord Amen komt zelden in de AstroDienst Database voor.

De A.I. van de zoekmachine Google interpreteerde mijn zoekactie naar het begrip phototyping overigens als prototyping :

Een prototype is een vroeg model van een product, handgemaakt of via rapid prototyping, waarmee optredende krachten, de werking of passing van onderdelen wordt getest en de productie wordt voorbereid. Prototypen worden in allerlei disciplines toegepast. De eisen aan de prototypen verschillen per productsoort.

Hoe kan dat? Hoe maak je een onbewust proces als je eigen intuïtie bewust wordt, als het onderwerp zelfkennis al zo moeilijk ligt? Hoe kan een eerste indruk die iemand maakt tijdens een sollicitatiegesprek al zoveel effect op je hebben? Want die eerste indruk - empirisch gezien correct of niet - doet er toe, als u al dan niet een noodzakelijke spirituele klik nodig hebt met een ander om een spirituele verbintenis voor het leven met uw spirituele metgezellen aan wilt gaan.

Ik schreef hierover in Enneagramscores of famous people based on astrological statistics:

But then I calculated the enneascores of several PEP enneagram coaches that contacted me privately and encountered answers like this:

For my children the calculations are correct. But my own type? I am flabbergasted!

It seems absurd, but unexpected hits happened so often that I got used to them. I now even dare to question the self knowledge of famous enneagram gurus and coaches. And certainly the balkon in the eye e-typing of the relatively young threes and counterphobic sixes that dominate the popular enneagram fora (2010 stats, 2012 stats).

Het komt er neer dat we de balken (of gaten in ons bewustzijn) in ons eigen oog niet opmerken , maar de splinters in andermans bewustzijn met grote precisie zien.