|
StarOffice van de Duitse firma Stardivision
|
Sinds 1993 zijn er vele versies van StarOffice door de Duitse firma Stardivision uitgebracht. In vele talen en voor een ongekend aantal platformen: 16 en 32 bits Windows, OS/2, Linux, Solaris en zelfs voor de PowerMac.
Op de Internet Archive Wayback Machine vindt u de niet geringe wapenfeiten van Stardivison (www.stardivision.de) terug.
In 1996 presteerde StarDivision het om (deels bèta) versies van StarOffice 3.1 uit te brengen voor Windows, OS/2, de PowerMac, Solaris, Sparc en Linux. En bovendien in meerdere talen. Zo kwam de bèta OS/2 versie van StarOffice 3.1 versie in het Duits, Engels, Nederlands, Spaans, Frans en Italiaans uit. De Linux versie kwam in het Engels en Duits uit, maar dat is wel te begrijpen gezien het geringe aantal Linux gebruikers in 1996.
Het bijzondere van StarOffice was dat het zo bottom-up geprogrammeerd was dat het onder vrijwel ieder PC besturingssysteem kon lopen. Hiervoor maakte StarDivision gebruik van een aparte C++ bibliotheek met de naam StarView (tot v. 4.2). Dat is misschien een koud kunstje voor een tektsmodus c programma van het type "Hello world", maar om een grafische Office Suite voor meerdere platformen te schrijven is wel iets anders. Sterker nog, ik ken anno 2006 geen andere kantoorapplicatie die dit heeft geëvenaard.
Dit kon omdat de programmeurs van StarOffice functies van de StarWriter tekstverwerker, StarCalc rekenblad en StarDraw tekenprogramma in de object georiënteerde taal c++ hebben geïmplementeerd. Net als Mozilla maakte StarOffice veelvuldig gebruik van zijn eigen bibliotheken. Dat geeft weliswaar meer overhead, maar maakte het porteren gemakkelijker omdat de programmmeurs dan niet meer afhankelijk zijn van de onder ieder besturingssysteem verschillende bibliotheken.
Uit de vraag naar C++ Entwickler/Entwicklerin Projektleiter/Projektleiterin en andere Stellenangebote blijkt dat StarDivision in 1996 nog werkte aan modules voor thuisbankieren StarMoney en het StarBase database project. Hoe het verder verliep kunt u op de Internet Archive Wayback Machine van www.stardivision.de terugvinden.
In 1997 beschikte StarOffice 4.0 over een onder meerdere besturingssystemen lopende grafische user interface (GUI) met de naam StarDesktop, een met MS Word compatibele tekstverwerker StarWriter, een met MS Excel en Lotus 123 compatibele spreadsheet StarCalc, het presentatieprogramma StarImpress, de ODBC database StarBase, het email programma StarMail, de nieuwsgroepenlezer Star-Discussion, ondersteuning voor Web-Publishing voor de in StarWriter ingebouwde HTML 3.2 editor en WWW browser, het beeldbewerkingsprogramma StarImage, de plotter voor grafische tabellen StarChart, het internet programma StarChannels voor het ophalen van informatie via Netscape's kanalen, de formule-editor OfficeMath, de font editor OfficeFontWork, de formulieren editor OfficeForms, de multimedia bibliotheek Gallery, een HelpAgent, een Navigator om in uw documenten te bladeren, een Stylist om uw sjablonen en documenten structureel te bewerken en een Scheduler om op gezette tijden taken uit te voeren.
Deze vergaande integratie van Office en Internet componenten was duidelijk een poging om Microsoft Office te overtreffen, met een applicatie die onder ieder belangrijk besturingssysteem liep en zelfs in een client-server systeem onder Java liep. De recenties, m.n. natuurlijk in de chauvinistische Duitse pers waren lovend (Pressestimmen zu StarOffice 4.0).
Toch bracht dit multiplatform concept de StarDivision niet het financiële gewin waarop het hoopte. Steeds weer moest ze opboksen tegen de desktophegemonie van Microsoft, die Windows en MS Office massaal bij personal computers bundelde. Hierdoor kreeg Microsoft Office een marktaandeel van meer dan negentig procent en kenden de gebruikers de alternatieven niet.
De prijzen van StarOffice 4.0 voor OS/2 en Windows waren in 1998 redelijk competitief: 498 DM voor een volledige versie, 298 DM voor een competitieve upgrade en 99 DM voor een studentenversie. StarOffice 3.1 voor SCO Unix en Solaris (SPARC, Intel) waren beduidend hoger: 998 DM. StarOffice 3.1 voor Linux was gratis voor thuisgebruik. Maar om StarOffice bij een breder publiek bekend te maken werden vanaf versie 5.0 ook gratis Persoonlijke Edities van StarOffice voor OS/2 en Windows verspreid.
De versie 5 pakketten van StarOffice vielen op door goed werkende MS Office compatibiliteit en vergaande integratie. Ze liepen onder OS/2 echter aanzienlijk sneller dan onder Windows 9x en Linux vanwege hun vergaande multithreading en afwijkend geheugen gebruik. Onder Linux gebruikers kreeg StarOffice - ook al vanwege de poging om MS Office in features te overtreffen - al snel de scheldnaam bloatware: software die door een overdaad aan tierelantijn traag en disfunctioneel wordt. En als je StarOffice met de alleskunner als emacs vergelijkt, is dat natuurlijk waar.
De laatste nog vrij beschikbare Nederlandstalige OS/2 versie is StarOffice 5.1a. Deze is op een Pentium 75 OS/2 systeem met 64 MB RAM nog behoorlijk goed te gebruiken, maar onder Linux weliswaar stabiel, maar veel te traag. Een goed werkende versie 4. demo van StarOffice zit op de OS/2 Warp 4 CD. Linux distributies als SuSE bevatten StarOffice versie 5.2 of zijn al overgegaan op de open source versie van OpenOffice.org.
In september 1999 kocht Sun Microsystems de Hamburgse firma StarDivision op (c't 19/99). Op 15 april 2000 nam Sun de verkoop van StarOffice over. Sun zag in StarOffice een strategisch wapen tegen het Desktop monopolie van Microsoft Windows. Hierin zagen Sun, IBM en Netscape/AOL een bedreiging voor hun server markt. Via de koppeling van het besturingssysteem Windows aan allerlei aan Microsoft NT server gebonden technologieën verstevigde Microsoft steeds meer zijn grip op de internetservermarkt.
Met het uitbrengen van het platform-onafhankelijke Java in 1995 had Sun (hierin gesteund door IBM en Netscape/AOL) de aanval al ingezet. Maar Java is traag en Java's platform-onafhankelijkheid werd door Microsoft tegengewerkt (cnn). Hoewel er veel in Java ontwikkeld wordt, was de platform-onafhankelijke Java killer bean nog niet geschreven. Maar aan de ander kant had StarDivision met StarOffice voor Java wel laten zien dat een 386 KByte grote Java-Client via het netwerk StarOffice 4.0 kon laten lopen (Star Division trumpft mit StarOffice für Java auf).
Het aanbieden van een goed alternatief voor MS Office, dat op meerdere platformen liep, was een noodzakelijke stap in de beslechting van de zogenaamde applicatie barrière, die het Desktop monopolie van Microsoft Windows zo in stand houdt. Op de Nederlandse SUN site las ik daarover:
Met de release van StarOffice[tm] 5.2 software, verandert Sun de regels voor het maken van software in het Internet-tijdperk.
Het is een heel nieuw spel. Niet langer bepaalt één onderneming wat het beste is voor de markt of de gebruiker, maar de markt neemt de besluiten en de gebruikers maken de keuzes. Het is tijd om de deuren naar innovatie en grotere keuzemogelijkheden wijd open te zetten. Vandaag de dag geeft Sun de toon aan.
Al gauw bracht Sun gratis Persoonlijke Edities van StarOffice 5.2 uit: voor Windows (32 bits), Linux en haar eigen besturingssysteem Solaris. De laatste OS/2 versie 5.1a werd niet meer bijgewerkt. Tevens kondigde Sun aan dat StarOffice 6.0 met behulp van open source ontwikkelaars zou worden ontworpen. Om het programma, ondanks verdere uitbreidingen, niet nog logger te maken, moest het modulair worden opgebouwd. Dus geen alles in één netwerk en Office programma rondom de StarDesktop GUI, maar een tekstverwerker, rekenblad, database etc, die als afzonderlijke componenten (Universal Network Objects, UNO) gebruikt konden worden.
Voor zover ik kan nagaan is SUN daar maar ten dele in geslaagd. In de OpenOffice.org versies van StarOffice 6 en later bleven de Office functies overeind, maar verdwenen de integrerende StarDesktop schil en de matig functionerende internet applicaties (Browser, StarMail, StarDiscussion). Op zich is daar veel voor te zeggen. Want het onderhouden van netwerkapplicaties en zeker browsers is bijzonder moeilijk, gezien de razendsnelle ontwikkelingen op het internet èn het feit dat de eerste de beste exploiteerbare bug ieder internetprogramma obsoleet zal maken. Als het kwetsbare programma dan ook nog een almachtige shell functie vervult (StarDesktop deed in feite Microsofts Verkenner na) en scripttalen (StarBasic als een VisualBasic) naar de API ondersteunt is het programma ontzettend kwetsbaar op het internet. Overigens verscheen pas in mei 2006 het eerste in StarBasic geschreven virus (StarDust). Maar exploits waren natuurlijk al veel eerder te schrijven.
Het office applicatiedeel van StarOffice 5.2 werd de basis voor OpenOffice.org en StarOffice 6 broncode. Ik citeer www.fnl.nl (13-10-2000):
De 400 MB broncode bestaat uit ca. 9.000.000 regels C++-code, die verdeeld is over 35.000 bestanden. Voor het compileren heb je 2 Gigabyte ruimte op je harde schijf nodig en duurt ca 20 uur (Linux op een computer met Pentium III en 256 MByte RAM).
Deze broncode van StarOffice 5.2 werd aanvankelijk aan een selecte groep ontwikkelaars beschikbaar gesteld. Hierbij hield Sun de touwtjes strak in handen. Maar volgens een bericht van ZDNnet zouden na het in 2000 ècht (volgens de LGPL) open source worden van de code, uiteindelijk 10.000 ontwikkelaars hebben meegeholpen.
Zo'n getal zegt natuurlijk niet alles. Uiteindelijk zullen maar een paar ontwikkelaars de touwtjes in handen hebben gehad, maar het geeft wel aan dat het belang dat ontwikkelaars en consumenten hechten aan een goed Open Source alternatief voor MS Office enorm groot is. En het is leuk (maar m.i. niet noodzakelijk) dat elders aangemaakte Excel en Word bestanden of uw eerste PowerPoint Presentatie ook onder een virusvrij Linux of OS/2 te lezen zijn. StarOffice (of liever OpenOffice.org) is dan de weg om te gaan.
StarOffice 6 wordt door SUN als commerciële waar uitgegeven (StarOffice 6.0 Office Suite voor Solaris, Windows en Linux). Deze versie bevatte nog addities die onder het copyright vallen (woordenboek, Adabas). U ziet ze als u op Help / Productinformatie klikt.
De laatste versie (sept 2005), StarOffice 8 is voor $69.95 als download beschikbaar ($99.95 verpakt). Er is inmiddels ook Nederlandse versie. Het bestaat uit StarOffice Write, het rekenblad Calc, het tekenprogramma Draw, het presentatieprogramma Impress, de relationele database Base en Suns Enterprise Tools & Support. Op StarOffice 8 ziet u engelstalige demo filmpjes.
Pas in mei 2002 kwam de Open Source tak van StarOffice 6 OpenOffice.org 1.0 vrij. De Nederlandse (glibc) Linux versie was meteen al te downloaden. Windows gebruikers moesten nog even wachten, maar de Engelse versie met NL taalmodulen stond al klaar. Er kwamen ook versies uit voor OSX, PowerPPC en UNIX. Aan andere besturingssystemen werd gewerkt (Porting Project). Een aparte bibliotheek, de System Abstraction Layer (SAL, vergelijk NT's HAL) moest hiervoor de ondersteuning bieden.
Een verschil van StarOffice 6/OpenOffice.org 1.0 met de StarOffice 5.x serie is dat de belangrijkste Office onderdelen (Write, Calc, Draw, Impress) als afzonderlijke modulen zijn te laden. Door de modulaire opbouw was er geen plaats meer voor de StarDesktop met zijn Beamer en Explorer. Internetprogromma's als StarMail, StarNews, FTP download en ook StarSchedule (met Palm Pilot) werden uit het pakket gehaald.
Dat maakte deze versie wat sneller in het gebruik. Maar een Pentium of snelle 100 MHZ DX met 128 MB RAM blijft nog wel nodig. OpenOffice.org 1.0 loopt sneller onder de multithreading Windows NT en 2000 varianten, dan onder de Windows 9x serie (incl. ME) en gebruikt een flinke werkset van 20-30 MB RAM. Het virtueel geheugengebruik is nog veel groter, om die reden wordt OpenOffice.org al bij het inloggen in het virtuele geheugen geladen.
In september 2005 kwam StarOffice 8 uit.
Net
als StarOffice beschikt OpenOffice.org over een netwerkinstallatie:
pad/setup -net voor Windows NT. Voor Linux gebruikers is de
netwerkinstallatie altijd aan te bevelen. Voor Windows varianten
waarmee meerdere gebruikers kunnen inloggen (NT, W2K, XP) raad ik de
netwerkinstallatie ook aan. Onder XP kan het geen kwaad van tevoren
Java te installeren. Overigens
viel me op dat het onder XP wel lastig is een programma onder een
extensie te starten. Het lukt wel met "pad/setup" -net,
maar niet met "pad/setup -net" (tip: maak een shortcut van
setup.exe en pas die aan).
Onder Linux installeert u onder X (de setup gebruikt een grafische interface) als root met "./setup -net" in de map /opt. Zorg ervoor dat u als root de X server draait. De installatie vraagt naar het pad van Java Runtime Library. Onder Suse vindt u die in /usr/lib/java. Vraag het anders na op de console met "whereis java".
sjoerd@suse8:~> whereis java java: /usr/lib/java /usr/share/man/man1/java.1.gz
Met
weinig geheugen (minimaal 64 MB nodig) kan de installatie lang duren.
Daarna kan voor iedere gebruiker de werkstation installatie van /opt/OpenOffice.org/setup worden opgestart (2 MB).