De Linux kernel valt onder het copyright van de GNU General Public License (GPL). De GPL licentievorm werd door de open source wereld bedacht om vrije verspreiding, modificatie en gebruik van haar software te garanderen.
Hieronder wordt de achtergrond van Open Source Software besproken.
In 1984 zette Richard Stallman het GNU project op. Stallman wilde vrije software en een vrij besturingssysteem te ontwikkelen. Het was een reactie op de toenemende commercialisering van de door proprietary UNIX systemen beheerste hard- en software industrie.
In het online boek Open Sources: Voices from the Open Source Revolution kunt u inside informatie over deze hackersrevolutie lezen. Hier geef ik mijn visie.
GNU staat voor "GNU's Not Unix". Dit is een recursief acronym. De nadruk ligt op "Not Unix". Het UNIX van AT&T was in die jaren een gevestigde merknaam geworden. Allerlei bedrijven hadden hun eigen versies van UNIX versies ontwikkeld, waar ze via copyright en patenten de zeggenschap over hielden. De gangbare UNIX software was geprivatiseerd. Studenten informatica mochten aan de universiteit in licentie verstrekte UNIX software gebruiken, maar ze konden er als programmeur weinig mee doen. Het was weliswaar effectieve software, maar je kon er alleen dat mee doen wat de softwareleverancier beoogde. Studenten konden alleen op het randje van het juridisch toelaatbare - als hacker - creatieve oplossingen (hacks) bedenken voor hun problemen. Bedenk hierbij dat die oplossingen niet altijd in het straatje commercie pasten. En zeker niet als "Keep It Simple, Stupid" " oplossingen beschikbaar kwamen. Want dan konden de UNIX leveranciers er niets meer aan verdienen.
Maar in de jaren 80 huurden bedrijven steeds vaker getalenteerde hackers in. De auteursrechten op de door gehuurde hackers ontworpen softwareoplossingen kwamen als intellectueel eigendom in de handen van de commercie. En anders dan de elkaars broncode en oplossingen delende studenten en wetenschappers op universiteiten en instituten, hielden die bedrijven hun broncode en truccendozen angstvallig verborgen (closed source). Bovendien bepaalden ze via allerlei regels (licentieovereenkomst) hoe en waarvoor een licentiehouder hun software mocht gebruiken. De software werd "as is" afgegeven en originele oplossingen werden gepatenteerd.
Dit was de angel in het zere been. Er was al zo weinig mogelijk. En door met de wetenschappers hun hacks op te kopen, bleven er steeds minder mogelijkheden over. Het belang van bedrijven om hun inkomsten te continueren, stond de wetenschappelijke vooruitgang door vrije uitwisseling van informatie (als je in c zo en zo schrijft, doet de computer zo en zo) in de weg.
Er was dus behoefte aan een vrij besturingssysteem. De student die daar zijn creativiteit op losliet, zou niet gebonden zijn aan allerlei restricties van de licenties. De broncode van zo'n besturingssysteem zou net als een wetenschappelijke bron vrij geraadpleegd kunnen worden en naar believen intellectueel kunnen worden gebruikt. Of iets werkt of niet zou moeten blijken. En als het niet werkt, zou de oorzaak meteen na te trekken moeten zijn. Maar dat kan alleen met open source. Niet met de prietpraat van de marketing.
Richard Stallman heeft het GNU softwareproject in 1985 ondergebracht in de Free Software Foundation. Het beoogde UNIX-achtige (maar niet UNIX©) besturingssysteem (GNU/Hurd) is nooit uit het bèta stadium gekomen, maar de overige software kwam voor allerlei platformen beschikbaar. De in C geschreven GNU software is relatief gemakkelijk naar andere platformen over te zetten (porteren). De free Software Directory vermeld inmiddels 2000 softwarepakketen, waaronder zich veel essentiële ontwikkelings- en systeemhulpmiddelen bevinden. Onder het GNU project vallen bekende archiveringsprogramma's als tar en gzip, de GNU C (gcc) en C++ compiler (egcs), het make utility, de bash shell, teksteditors (EMACS) en nog veel meer. Zonder het GNU project zouden Linux (voor Stallman "GNU/Linux systems") en de op BSD gebaseerde systemen nooit zo'n grote bloei hebben kunnen doormaken. De van het GNU project afkomstige programma's en utilities zijn inmiddels beschikbaar gekomen voor vrijwel ieder besturingssysteem. En ze blijven ook voor andere besturingssystemen onder de GNU General Public License (GPL) vallen.
Commerciële bedrijven werken met copyright en patenten. Ze willen financieel rendement zien. Ze willen alles in de hand houden, want ze wordt door angst om inkomsten te verliezen beheerst.
In de open source wereld gaat het er heel anders aan toe. Het door de open source omgekeerde copyright staat bekend als copyleft. Angst om inkomsten te verliezen speelt geen doorslaggevende rol. Bepalend is hoe de software werkt. En of het te verbeteren is. Efficiëntie wordt niet gemeten in termen van financieel gewin, maar softwarerendement voor de eingebruiker: doet de software wat het moet doen en is het goed in te passen in de al bestaande (vrije software) systemen. Waar de keus bij open source software (OSS) op valt, wordt niet de door een opdringerige marketingstrateeg bepaald, maar door de consument.
Door het gebruik van de software en en de broncode te delen (achter te laten) in plaats van te privatiseren, ontstond een liberalere "linkse" versie van het copyright. Het delen van softwarekennis staat centraal. Copyleft wordt daarom wel eens afgedaan als communistisch, maar dan zouden liberale verworvenheden als vrije nieuwsgaring en vrije wetenschap ook communistisch zijn. Want copyleft is vooral een manier van communiceren over computer gerelateerde problematiek/: Ik weet/doe iets en wil het je openlijk mededelen. Stuur me je feedback.
Open source ontwikkelaars hoeven zich niets aan te trekken van de markt en hun bazen. De meeste open source programmeurs werken in hun vrije tijd aan software waar zij zelf in geloven. En als een enkele aan bedrijf gebonden open source programmeur de programmacode teveel in een bepaalde richting stuwt, kan een collega programmeur een aan zijn wensen aangepaste versie beschikbaar stellen. Misschien wordt de ene versie een succes, misschien de andere. Maar geen enkel open source programma zal om commerciële redenen verdwijnen. De ideeën blijven beschikbaar, net zo goed als wetenschappelijke artikelen ook na jaren nog te raadplegen zijn.
Van belang is dat Open Source Software zich niet tot het UNIX/Linux platform en c beperkt. Integendeel: alle platformen en programmeertalen kunnen ervan profiteren. Dit is de anti-GPL monopolist Microsoft een doorn in het oog.
De GNU General Public License (GPL) is een soort omgekeerd copyright . Het wordt wel eens gekscherend copyleft genoemd. In plaats van de rechten van de auteur tegen gebruik, verspreiding, openbaarmaking en/of wijziging van zijn software door anderen te beschermen, geeft het de gebruikers het expliciete recht om dit nu juist te doen. Daarom moet de broncode (of een verwijzing ernaar) bij de GPL software zijn meegeleverd.
Iemand is gerechtigd om de broncode van een GPL programma te veranderen en/of delen van de broncode voor een ander programma te gebruiken, mits hij het nieuwe programma weer geheel onder de GPL plaatst. Verder dient hij de gebruikte GPL bronnen en de datum van wijziging van het origineel duidelijk te vermelden: Dit ook om te voorkomen dat een auteur met een misbaksel van een onbekende tovenaarsleerling in diskrediet worden gebracht.
Het is illegaal om zich GPL software toe te eigenen. Gebruik van GPL code en/of software houdt automatisch in dat men met de GPL voorwaarden akkoord gaat. Het is dus niet toegestaan om GPL code te gebruiken voor een programma dat onder een traditioneel auteursrecht valt. Overigens zal dit in de praktijk nog wel eens gebeuren, als was het alleen maar omdat de "klassieke" GNU software het studieobject van veel c programmeurs zal zijn.
De GNU Public License is een voorbeeld van open source. Belangrijke kenmerken van deze vorm van verspreiding van open source software (OSS) en documenten (geestelijk goed) zijn:
Vrije distributie en herdistributie: iedereen mag open source werken verspreiden naar iedereen.
Voor de verspreiding van de software mag een redelijke som geld gevraagd worden, voor de software niets. Zie ook het volgende item.
De broncode van een programma is onvoorwaardelijk beschikbaar. Meestal zal het onderdeel van de distributie uitmaken. Anders zal naar een vrij toegankelijke bron (internet) moeten worden verwezen.
De broncode (of delen daarvan) kunnen gebruikt worden voor afgeleide werken, die in hun geheel onder dezelfde licentievorm als het origineel moeten vallen.
De integriteit van de auteur van het origineel moet gewaarborgd blijven tijdens dit proces van verspreiding en verandering. Dus als B wat in het werk van auteur A veranderd heeft, mag B de fouten van zijn product niet in de schoenen van A schuiven.
Voordelen van Open Source Software (OSS) zijn:
Open source software verdwijnt niet van de markt.
De software kan voortdurend aangepast worden door die dat wil en op de manier waarop hij/zij dat wil.
Open source software is zelden aan een platform gebonden.
De code kan gebruikt worden in andere open source projecten. Hierdoor vindt een vruchtbare kruisbestuiving plaats tussen programmeurs.
Kosten voor softwareontwikkeling blijven laag.
Er is een essentieel verschil tussen gratis en vrije (open source) software. De begrippen vrij en open source slaan op licentierechten. Wie de licentierechten van een programma heeft kan er op den duur veel geld aan verdienen, ook al wordt het in eerste instantie "gratis" verspreid. Zie het voorbeeld van de Internet Explorer in het kader hieronder.
|
|
Microsoft besloot eind 1997 de Internet Explorer (IE) gratis te verspreiden. Ze drong het programma aan Windows 98 gebruikers op. Netscape en anderen maakten bezwaar. Met een monopoliepositie op de browsermarkt zou het voor Microsoft een koud kunstje zijn om het vrije HTTP/HTML protocol door een eigen protocol te vervangen. Hiermee zou Microsoft een sleutelpositie op de internet server markt (e-business) verkrijgen en het IE kadootje met haar dure NT servers en andere software dubbel en dwars terugverdienen. Netscape (die ook aan servers verdiende) ging op een voorstel van Eric Raymond in om de broncode van de Netscape Navigator aan de open source community te geven. Op 31 maart 98 kwam de broncode voor het Mozilla project vrij. De kans dat MS in zijn eentje de dienst op het internet zou uitmaken was weer even verkeken. Netscape bleef in de race. Inmiddels is Netscape door AOL opgekocht, die haar leden laat werken met .. Microsoft Internet Explorer! |
Aan de verspreiding van GPL software mag verdiend worden. GPL software mag voor commerciële doeleinden verspreid worden. Hierbij wordt niet verdiend aan de GPL software zelf, maar wel aan de toegevoegde waarde van het samenstellen en distribueren van uitgekiende Linux CD's, het leveren van handboeken en ondersteuning. Dit is het werk van de Linux distributeurs.
De van het internet te downloaden Personal Editions van commerciële software (StarOffice en WP voor Linux) vallen niet onder dit begrip. StarOffice, inmiddels door SUN opgekocht valt onder de zogeheten Sun Community Source License. Dit is een licentievorm die programmeurs de kans geeft om de broncode van het programma in te zien, maar voor de rest houdt SUN de regie strak in handen. Dit is geen open source in de zin van de GPL. De op deze broncode gebaseerde OpenOfice.org versie is dat wel.
De Berkeley University Software license (BSD) is een licentievorm die commercieel gebruik van de code toestaat. Veel besturingssystemen hebben van de TCP/IP stack van BSD Unix gebruik gemaakt. De open source van BSD Unix heeft de ontwikkeling van het internet een belangrijke impuls gegeven.
Ook de GNU Lesser General Public License staat commercieel gebruik van haar code toe. Corel (WordPerfect Suite voor Linux), LindowsOS en CodeWeavers CrossOver Office 1.1.0 for Linux (installatie van MS Office onder Linux) maken gebruik van de vrije WINE bibliotheken.
Zie ook: The Open Source Page van Eric Raymond. Hier vindt u een bespreking van de inmiddels fameus geworden Halloween papers, waarin een Microsoft medewerker een analyse van Linux geeft.
Free Software Resources : License Categories
The Cathedral and the Bazaar (vertaald: De kathedraal en de bazaar).
A Brief History of Hackerdom van Eric Raymond en The GNU Operating System and the Free Software Movement in het online book Open Sources: Voices from the Open Source Revolution.
Microsoft anti-GPL fine print threatens competition
Why Open Source Software / Free Software (OSS/FS)? Look at the Numbers!
GNU's Not Unix! - the GNU Project and the Free Software Foundation (FSF)
De nederlandse Open Source site.
SourceForge.net : Een grote verzameling Open Source Software.
Wine Development HQ: A free implementation of Windows for Unix.
Information liberation. Challenging the corruptions of information power by Brian Martin
GNU Free Documentation License
Open source software (iusmentis.com) van Arnoud Engelfriet.